ارتباطات غیر کلامی
ارتباطات غیر کلامی دامنه ی وسیعی از روابط بین فردی را در بر میگیرند.به طوری که میتوان گفت تنها درصد ناچیزی از تاثیراتی که بر دیگران میگذاریم از ارتباطات کلامی محض یعنی از واژه هایی که به کار میبریم،ناشی میشود.بخش اعظم تاثیرات از پیام های غیر کلامی است.درجه صدا و لحن بیان،چگونگی ارتباط چشمی،وضعیت بدن،زاویه سر به گردن و بسیاری دیگر از نشانه های غیر کلامی شنونده را قادر میسازد تا کلمات ما را تفسیر کرده و معنی آن ها را دریابد.
استفاده صحیح از پتانسیل های غیر کلامی یک مهارت است.آشنایی با مهارت های غیر کلامی و استفاده مناسب از آن به شما کمک میکند تا بر تاثیر کلام خود بر دیگران بیافزایید و ارتباطی هر چه بهتر با دیگران برقرار کنید.
مهارت های غیر کلامی را میتوان به دو دسته تقسیم کرد:
1-مهارت های فرا زبان :
مهارت های صوتی فرا زبان(پیرازبان) یعنی هر آنچه پس از کنار گذاشتن محتوای کلام در گفتار باقی میماند.به عبارت دیگر زبان یعنی آنچه گفته میشود و پیرا زبان به نحوه بیان این گفتار اطلاق میشود.چگونگی ادای کلمات یعنی لحن صدا(خشن،نرم،بی تفاوت،بالا رونده یا پایین رونده)،زیر و بمی درجه صدا(بالا،پایین،بلند،نرم و یا معمولی)،سرعت ادای کلمات(تند،آرام یا معمولی) و تاکید و فشار شما بر روی آن کلمات همگی در برقراری ارتباط از اهمیت بالایی برخوردارند.متخصصان علوم رفتاری بر این باورند که از لحن،زیر و بمی،تاکید،سکوت و سرعت صدا میتوان برای ایجاد بهترین تاثیر بر دیگران استفاده کرد.
2-مهارت های مربوط به زبان بدن:
الف-حرکات:منظور از حرکات کلیه حرکاتی است که با بدن انجام میدهیم.برای مثال ژست ها،حرکات اندام بدن،تکان دادن های سر،حالات چهره،وضعیت بدن و ... .انسانها با حرکات خود اطلاعات زیادی در مورد نگرش خویش نسبت به خود و چگونگی خلق و خویشان بیان میدارند.برای مثال فردی که محکم و استوار گام برمیدارد پیامی متفاوت از کسی که سلانه سلانه و با چهره ای بی تفاوت راه میرود ارسال می کند.از سوی دیگر،صورت انسان نیز پیام آور ظریفی است.انسان ها میتوانند به صورت خود هزاران حالت بدهند.این حالت ها محصول کج و راست کردن سر و حرکات ابروها،چشم ها و دهان است.صورت با حالت هایی که به خود میگیرد میتواند بیانگر خشم،مخالفت،تحسین،عشق،نفرت و غیره باشد.یکی دیگر از مهمترین جنبه های ارتباط میان فردی،حرکات بدن و موضع گیری بدن نسبت به دیگران است.خشک و محکم در مقابل فردی نشستن و یا به طور ناگهانی بسوی او خم شدن،نوعی مخالفت محسوب میشود.اما بدن کمی مایل به جلو،دستهایی گشاده و چهره ای باز بیانگر علاقه مندی و تمایل به ادامه گفتگو است.البته اگر در این خم شدن افراط کنید و زاویه تقریبی 75 درجه را بکشید با این کار ناخودآگاه فشاری به طرف مقابل وارد میکنید،چرا که خم شدن بیش از حد بدن بسوی دیگری،نوعی تخطی به حریم ارتباطی اوست.
ب-چشم ها:تماس چشمی اثربخش بیانگر میل و علاقه به گفتگو است.این کار شامل تمرکز آرام چشم بر مخاطب و تغییر گاه به گاه مسیر چشم از صورت به بخش های دیگر بدن و سپس برگرداندن نگاه به صورت،تا برقراری مجدد تماس چشمی است.تماس چشمی ناکارآمد یعنی زمانی که شما نگاه خود را از مخاطب میگیرید یا به شکلی ثابت و مات به او خیره میشوید و یا مدام با حرکات چشم خود سر تا پای مخاطب را برانداز میکنید.بنابراین ارتباط چشمی ناکارآمد هم ارتباط چشمی بیش از حد و هم ارتباط چشمی کمتر از حد را در بر میگیرد که هر دو اثر منفی بر مخاطب میگذارد.ارتباط چشمی خیلی کم،شنونده را به فردی بی علاقه یا غیر قابل اعتماد تبدیل میکند و ارتباط چشمی خیلی زیاد او را نزد گوینده فردی جاه طلب جلوه میدهد.این در حالی است که ارتباط چشمی معقول برانگیزاننده اشتیاق طرفین درگیر در ارتباط است.ارتباط چشمی معقول از جانب شنونده چنین معنایی را در بر دارد:من به تو و صحبت هایت علاقه مندم و به صحبت هایت گوش میدهم.
مرضیه داودی
کارشناس ارشد روان شناسی بالینی
