بر اساس آمار ۹۳ درصد مصرف آب، متعلق به بخش کشاورزی است. در شرایطی که بحران آب در سراسر دنیا به ویژه در نقاط گرم و خشکی همچون ایران و به ویژه استان قم با اقلیم خشک و کم‌باران به عنوان بحرانی نگران‌کننده مطرح شده است، استفاده حجم گسترده مصرف آب در بخش کشاورزی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
به گزارش تابناک قم، این موضوع جایی نگران‌کننده‌تر می‌شود که به گفته مدیرکل جهادکشاورزی استان قم تا سال گذشته بیش از ۵۰ درصد آب مصرف شده در بخش کشاورزی پیش از آن‌که به مصرف گیاه برسد هدر می‌رفت. این‌ها اهمیت توجه به سیستم‌های نوین آبیاری را در کنار اصلاح الگوی کشت نشان می‌دهد.
استان قم همواره جزو کم‌برخوردار‌ترین استان‌های کشور از نظر بارندگی بوده است و در رده‌بندی بارش کشوری همیشه در پایین‌ترین رتبه قرار گرفته است.
خشکسالی سال‌های اخیر هم این نگرانی را بیشتر کرده است به طوری که به گفته مسئولان آب و فاضلاب استان بسیاری از منابع آبی استان در سال‌های اخیر از دست رفته است؛ بنابراین نیاز است استفاده از منابع آبی در دسترس با مدیریت و نگاه کار‌شناسی همراه باشد.
مدیرکل جهادکشاورزی استان قم با تأکید بر این مسأله از توجه دولت به توسعه سیستم‌های آبیاری نوین خبر داد و گفت: توسعه شبکه آبیاری نوین به عنوان یکی از مهم‌ترین سیاست‌های ابلاغی سازمان مطرح‌شده و به عنوان یکی از اولویت‌های کشاورزی در قم در برنامه‌ریزی قرار گرفته است.
۶ هزار هکتار توسعه آبیاری نوین
توسعه سیستم آبیاری در ۶ هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی استان عملکرد اداره کل جهادکشاورزی استان در مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی بوده است.
به گفته «محمدرضا طلایی» با کمک‌های ملی برای این دستورالعمل ابلاغی که چیزی بیش از ۲۳ میلیارد تومان بوده است تا به امروز بیش از ۶ هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی به سیستم‌های نوین مجهز شده‌اند و بر اساس برنامه‌ریزی به زودی همه زمین‌های کشاورزی به صورت قطره‌ای و با استفاده از نوار تیپ، آبیاری خواهند شد.
استفاده از سیستم آبیاری قطره‌ای که در بسیاری از زمین‌های کشاورزی مشاهده می‌شود، با تحقق صددرصدی می‌توان میزان مصرف آب در بخش کشاورزی استان قم را بیش از ۵۰ درصد کاهش دهد.
طلایی افزود: دولت باید سیاست‌های تشویقی را برای کشاورزانی که مزارع کشاورزی خود را به سیستم‌های آبیاری نوین مجهز می‌کنند در نظر بگیرد، همان‌طور که تا ۸۵ درصد هزینه انجام کار یعنی تا سقف ۷ میلیون تومان به صورت تسهیلات بانکی بلاعوض به کشاورزان پرداخت می‌شود که مشوق بسیار خوبی برای استفاده از این سیستم‌ها خواهد بود.
به گفته وی ایجاد شبکه‌های آبیاری و زهکشی، لوله‌گذاری از منبع اصلی آب تا مزرعه، تجهیز و نوسازی اراضی کشاورزی و احیا و مرمت قنات‌ها از جمله اقدام‌هایی است که برای مدیریت هر چه صحیح‌تر منابع محدود آبی استان ضرورت دارد.
فرهنگ‌سازی و تغییر در روش کشاورزی
حفظ منابع آبی پایدار لازمه توسعه و پیشرفت کشاورزی است و تا زمانی که این مدیریت به نحو درستی اعمال نشود نمی‌توان آینده‌ای را برای کشاورزی استان متصور بود؛ اما ایجاد این تفکر و فرهنگ‌سازی استفاده از شیوه‌های نوین آبیاری در میان کشاورزان و تغییر سبک قدیمی کار همیشه از جمله سخت‌ترین بخش‌های ایجاد یک تغییر بوده است.
مدیرکل جهادکشاورزی استان قم اظهار کرد: سال‌های گذشته کشاورزان قم آن چنان که باید از این تغییر و استفاده از طرح سیستم آبیاری نوین استقبال نمی‌کردند و از چند سال گذشته برای این فرهنگ‌سازی و آشنایی کشاورزان با اهمیت آب تلاش شد که شاید بتوان مهم‌ترین گام برای اجرای طرح سیستم‌های نوین آبیاری را همین تغییر تفکر در کشاورزان استان برشمرد.
وی به آموزش کشاورزان درباره شیوه‌های استفاده از این سیستم‌های نوین هم اشاره کرد و افزود: از اجرای این طرح در استان قم حتی در کشور هم به عنوان یک دستاورد مناسب می‌توان یاد کرد، چراکه تأمین آب در استان به دلیل شرایط اقلیمی بسیار سخت است و به دلیل موقعیت قرارگیری استان قم در انتهای ۳ دشت همواره با مشکل کم‌آبی مواجه بوده و آب مورد نیاز کشاورزی با استفاده از چاه‌های عمیق تأمین می‌شده و کمبود این منابع مسئولان کشاورزی استان و کشور را به فکر در این زمینه واداشته است.
کشت محصولات کم‌آب‌بر راهکار دیگری است که پیش روی کشاورزی استان قرار گرفته است. پسته، گیاهان دارویی و دانه‌های روغنی از جمله گونه‌هایی هستند که با توجه به طبع مقاوم و سازگار با محیط و نیاز کم به منابع آبی در سال‌های اخیر در استان قم شاهد توسعه کشت آن‌ها بوده‌ایم.
به نظر می‌رسد با وجود نیاز به استفاده صحیح از منابع آب در بخش شهری و شرب، سرنخ اصلی حل بحران آب در بزرگ‌ترین مصرف‌کننده منابع آب یعنی بخش کشاورزی است. در واقع با اصلاح الگوی مصرف آب در بخش کشاورزی از طریق بهره‌گیری از روش‌های جدید و نوین آبیاری علاوه بر افزایش راندمان آبیاری و حفظ منابع آبی کشور، زمینه گسترش سطح زیر کشت و تولید محصولات بیشتر و استقلال اقتصادی فراهم شده و از سوی دیگر در نتیجه این صرفه‌جویی و مدیریت مناسب در بخش کشاورزی، منابع آبی جدید برای مصرف شرب تأمین می‌شود.
کشت محصولات کم‌آب‌بر
به گفته مدیرکل جهادکشاورزی استان قم پسته محصول استان قم از یک سو با توجه به نیاز کم به آب و مقاومت بالا و از سوی دیگر با توجه به این‌که از نظر کیفیت و طعم در کشور رتبه دوم را دارد به عنوان یکی از محصولات مهم کشاورزی در استان مطرح شده است طوری که در ۲ سال گذشته بیش از ۷ هزار هکتار به سطح زیر کشت این محصول در استان اضافه و ۲ هزار هکتار از باغ‌های قدیمی کشت این محصول اصلاح شده است.
گیاهان دارویی از دیگر گونه‌های سازگار با اقلیم استان است. نعنا طلایی، نعنا فلفلی، به‌لیمو، بابونه، بیدمشک، زیره سبز، گل‌محمدی، زعفران، رزماری و خارشتر از جمله گیاهان دارویی با قابلیت کشت در استان هستند که با اقلیم قم سازگارند و نیاز به آب کمی دارند.
آن طورکه «محمدرضا طلایی» گفته است کشت گیاهان دارویی به عنوان یکی از اصلی‌ترین سیاست‌های کشاورزی در استان مورد توجه قرار گرفته است چرا که هم قابلیت کشت بالایی در استان دارند و هم می‌توانند درآمد خوبی برای استان به همراه داشته باشند.
منبع: همشهری
