گزارش روزنامه همشهری ویژه گلستان
در این گزارش آمده است : این روزها دیگر نام دیوار تاریخی گرگان یا قزل آلان نامی ناشناخته نیست. نه فقط خانواده میراث فرهنگی کشور آن را به خوبی با همه ابعاد مکشوفه می شناسند بلکه شهرت مهندسی بی نظیر این سازه 270 کیلومتری به بسیاری از کشورهای اروپایی هم رسیده است.
روزنامه همشهری ویژه گلستان در گزارشی به قلم ستاره حجتی به موضوع دیوار دفاعی گرگان و مسیر دشوار این اثر ارزشمند تاریخی تا ثبت در فهرست آثار یونسکو پرداخت .
دیوار تاریخی گرگان چشم به راه همت مسئولان و تایید یونسکو
در این گزارش آمده است : این روزها دیگر نام دیوار تاریخی گرگان یا قزل آلان نامی ناشناخته نیست. نه فقط خانواده میراث فرهنگی کشور آن را به خوبی با همه ابعاد مکشوفه می شناسند بلکه شهرت مهندسی بی نظیر این سازه 270 کیلومتری به بسیاری از کشورهای اروپایی هم رسیده است.
این سازه به عنوان یکی از 3 دیوار بزرگ تاریخی در جهان تا جایی دارای اهمیت است که مجلدی درباره ویژگی ها و نحوه ساخت آن به زبان انگلیسی تالیف شده و جای بسی تعجب است که نه تنها اثری مکتوب از این سازه منحصر به فرد در ایران به تالیف نرسیده بلکه نسخه ترجمه ای هم از تالیف اروپایی این کتاب در دسترس فارسی زبانان نیست.
با این همه آنچه دغدغه اصلی در مورد این سازه باستانی را شامل می شود نبود این ترجمه در کشور نیست بلکه طولانی شدن ثبت جهانی آن بسیار مورد بحث قرار گرفته است.
این اثر در حالی سال هاست که در مرحله تکمیل پرونده ثبتی برای قرار گرفتن در فهرست میراث جهانی به سر می برد که چند اثر از ایران پس از نشر خبر قرار گرفتن دیوار تاریخی گرگان در فهرست انتظار یونسکو به مجموعه پر افتخار میراث جهانی اضافه شدند. از این جمله ثبت سریالی یازده قنات ایران طی ماه گذشته در چهل و سومین اجلاس جهانی یونسکو در ترکیه بود.
ثبت قزل آلان اراده جمعی می خواهد
مدتی قبل حمید عمرانی رکاوندی باستان شناس و معاون سابق میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گلستان، اصلی ترین عامل معلق ماندن ثبت این اثر را تدوین نشدن سند جامع عمرانی استان اعلام کرده بود. رکاوندی معتقد بود که برای رسیدن به این مقصود باید اراده جمعی در استان پدید آید.
از سوی دیگر دکتر جبرئیل نوکنده رئیس موزه ملی ایران و باستان شناسی که نامش با دیوار تاریخی گره خورده است و بخش زیادی از شهرت دیوار تاریخی مدیون فعالیت های اوست هم به شدت از وضع پیش روی سایت های کاوش شده در طول دیوار ابزار نگرانی کرده بود.
نوکنده در بازدید همشهری از 3 سایت کاوش بعد از اتمام فصل هفتم کاوش دیوار تاریخی گفته بود: تقریبا نشانی از کاوش های گذشته باقی نمانده است. با این همه این دیوار همچنان در انتظار ثبت جهانی چشمی به یونسکو دارد و چشمی به مدیران و مسئولان استان.
کاهش مخاطرات بنا با ثبت جهانی
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور با تأکید بر ضرورت تلاش برای ثبت بیشتر آثار به همشهری می گوید: وقتی آثاری در فهرست میراث جهانی ثبت می شود به این معناست که فهم و تجربه تاریخی و فرهنگی آن کشور در حد یک تجربه و فهم جهانی دارای ارزش است. بنابراین هر چه قدر بیشتر بتوانیم آثار خود را معرفی و ثبت کنیم سهم بیشتری در این تجربه تاریخی جهانی خواهیم داشت.
مهندس محمد بهشتی در پاسخ به سوال همشهری مبنی بر پیشی گرفتن سایر آثار کشور از قزل آلان به ویژه مجموعه تازه به ثبت رسیده قنات ها می گوید: در مورد قنات ها شرایط ایران ویژه است. چرا که ایران مبدع این صنعت در جهان بوده است و ما 11 قنات استثنایی را که هنوز در قید حیات و منشا اثر هستند به ثبت رسانده ایم. این زنده بودن ارزش این آثار را چند برابر می کند.
او در خصوص اثرات دیگر ثبت آثار در فهرست یونسکو می گوید: از سوی دیگر وقتی آثار در این فهرست قرار می گیرند ما تعهداتی در مقابل جهان برای حفظ آنها به عهده می گیریم.
یعنی جمهوری اسلامی ایران متعهد به همراه کردن برنامه های توسعه خود برای حفاظت از این آثار می شود و از طرفی ملزم به رعایت طرح ها و برنامه های خود و جهان برای حراست این مجموعه هاست. در مجموع می توان گفت که خطر کمتری آثار ثبت شده را تهدید می کند.
راه دشوار دیوار تا ثبت جهانی
این مسئول همچنین در خصوص شرایط ویژه پیش رو، برای ثبت جهانی مارسرخ گرگان می گوید: برای ثبت یک اثر تاریخی ما فهرست بلند بالایی از اقداماتی که باید انجام شود تهیه می کنیم.
در مورد این دیوار دستگاه های زیادی در استان باید اقدام های مربوط به خود را انجام دهند. از سوی دیگر هر کشور در سال یک سهمیه برای ثبت اثری در فهرست یونسکو دارد. نمی توان دست روی دست گذاشت تا پرونده اثری تکمیل شود و آن را به ثبت رساند.
باید از این فرصت برای ثبت سایر آثار استفاده کرد. یکی از دشواری های کار سازمان میراث فرهنگی کشور همین است که بسیاری از کارها را باید با متقاعد کردن سایر دستگاه ها پیش ببرد.
مهندس بهشتی در پایان در خصوص امکان اجرایی و توانایی سازمان میراث فرهنگی در ایجاد مسئولیت و متقاعد کردن دستگاه های غیر مرتبط برای درک اضطرار ثبت آثاری مانند دیوار تاریخی گرگان می گوید: به هر حال تا این لحظه ما هر سال آثار خود را در فهرست یونسکو به ثبت رسانده ایم و این موضوع موید توانایی سازمان میراث و اداره های زیر مجموعه اش است .
منبع: تابناک