به گزارش تابناک از قزوین به نقل از خبرگزاری مهر- گروه استان ها: در روزهای اخیر، خبرهایی از جلسات نهایی برای انعقاد قرارداد احداث نیروگاه زباله سوز در شهر قزوین، به گوش می رسد که با توجه به برخی انتقادهای کارشناسی در خصوص معیاب این روش در گزارشی موضوع را مورد بررسی قرار داده ایم.
زباله سوز، روش مدرن یا پر هزینه
زباله سوزها چند سالی است که در کشور ما ایران به عنوان موضوعی مورد بحث و استفاده در تعداد معدودی از بیمارستانها مطرح شده و اخیراً بطور جدی در جهت رسیدن به شرایط بهداشتی به طور اکید در دست اقدام برخی نهادها قرار گرفته و به سمت تولید انرژی از پسماند نیز شتابان پیش می رویم.
بد نیست بدانید پسماندهای عفونی می بایست به هنگام دفن فاقد ترکیبات عفونت زا باشد و به هیچ وجه دفن آن با پسماندهای خانگی و حتی سایر پسماند پیشنهاد نمی شود و باید محل دفن اینگونه پسماندها نیز پس از سوزاندن، از سایر پسماندها مجزا باشد.
زباله سوزی، سومین محور اصلی مدیریت جامع مواد زاید جامد در کشورهای صنعتی است و قبل از دفن بهداشتی قرار دارد وتقریباً تمام پسماندها بجز مصالح ساختمانی و آهن آلات قابل سوختن هستند و با سوزاندن پسماند ۹۰ درصد حجم آن کاهش می یابد و از گرمای حاصل از سوختن می توان بهره برداری مطلوب کرد.
در ایران با توجه به کیفیت پسماند شهری که بهره وری بازیافت و کودسازی در آن زیاد است و نیز با وجود زمین‌های بایر و فراوانی که در اطراف شهرها تناسب خاصی برای دفن بهداشتی پسماند دارند، سرمایه گذاری برای احداث کارخانه های زباله سوز، توصیه نمی شود، اما از آنجا که آلودگی بیولوژیکی و عفونی پسماندهای بیمارستانی معمولا بیش از انواع دیگر پسماندهاست، کارشناسان، بهترین روش برای دفع زباله های مراکز درمانی را سوزاندن در کوره های زباله سوز(Incineration) توصیه کرده اند.
قزوین دارای دستگاه زباله سوز می شود
سال گذشته، موضوع انعقاد قراردادی به مبلغ ۶۰ میلیون یورو برای راه اندازی نیروگاه زباله سوز در قزوین، در صدر اخبار راه یافت، موضوعی که در کشاکش نظر مخالفان و موافقان مورد بحث و گفتگو قرار گرفت و پس ازآن که برای دوره ای به حاشیه سکوت رانده شد، اینک دوباره به جریان افتاده است.
گفته می شود میزان پسماند مورد نیاز برای فعالیت این نوع دستگاه زباله سوز حداقل ۵۰۰ تن در روز است تا از حرارت حاصل از سوخت این پسماندها، انرژی برق تولید شود.
در این راستا در روزهای گذشته از جلسه مدیریت شهری برای نصب زباله سوز با حضور مدیر کل دفتر امور شهری و شوراهای استانداری، معاون سرمایه گذاری شهرداری قزوین، معاون خدمات شهری و کارشناس سازمان مدیریت پسماند شهرداری قزوین خبر رسیده تا پیرو این جلسه طرح کامل تر نیروگاه زباله سوز به همراه تمام جزئیات برای تصمیم گیری در استان توسط سرمایه گذار ارائه شود.
رقابت سرمایه گذار داخلی و خارجی برای سیستم زباله سوز
این در حالی است که در یک دوره زمانی یک ساله، هنوز از سوی سازمان حفاظت محیط زیست استان، موضع مشخصی در زمینه زباله سوز اتخاذ نشده و این نهاد به عنوان اصلی ترین مرجع محیط زیست، موافقت یا مخالفت خود را اعلام نکرده است.
«ایرج زاهدپور» مدیرکل دفتر امور شهری و شوراهای استانداری قزوین، درپاسخ به سوال خبرنگار مهر در خصوص آخرین وضعیت قرارداد نیروگاه زباله سوز می گوید: علاوه بر آنکه در حال پیگیری سرمایه گذار خارجی هستیم، یک سرمایه گذار داخلی هم برای این کار اعلام آمادگی کرده است.
وی اضافه می کند: وضعیت استان برای سرمایه گذاری کاملا مساعد است و در ۳ ماه آینده پس از اتمام مراحل کارشناسی فنی و مطالعات، برای شروع کار اقدام می کنیم.
زاهدپور در خصوص این که با سکوت محیط زیست، چطور تاکنون این مذاکرات صورت گرفته، توضیح می دهد: محیط زیست باید خیلی هم خوشحال باشد و از این موضوع استقبال کند زیرا طبق بررسی های ما این نیروگاه زباله سوز بهترین سیستم حال حاضر دنیاست و هیچ پیامدی ندارد اگر ضوابط محیط زیستی هم رعایت نشود، ما مدعی هستیم و مانع خواهیم شد.
زاهدپور معتقد است در حال حاضر کشورهای توسعه یافته از زباله سوزها در داخل شهر استفاده می کنند و انتقادات وارده، منطبق بر واقعیت نیست.
زباله سوزها و تولید ۴۶ برابری گازهای گلخانه ای
این در حالی است که «وحید علیخانی» فعال محیط زیست و مدرس دانشگاه طی پژوهشی که در خصوص زباله سوز ها داشته در نقد آن بیان می کند: در زمان کنونی، بهتری الگوی مدیریت پسماند ترکیبی از بازیافت و تولید کمپوست است که تولید گازهای گلخانه ای را ۴۶ برابر نسبت به تولید برق توسط زباله سوزها کاهش می دهد.
وی در ادامه با اشاره به دلایل مهمی که کاربرد زباله سوزها را با تردید مواجه می کند، می گوید: اشتغال زایی کم، اتلاف قابل توجه انرژی، انعطاف نداشتن، تولید خاکستر سمی و وابستگی به لندفیل، گازهای خروجی سمی، انتشار نانوذرات بسیار سمی، نارضایتی شدید مردم از زباله سوزها، همسو نبودن با استراتژی های توسعه پایدار و ارجح بودن سایر گزینه ها از جمله دلایلی است که به لحاظ علمی استفاده از این روش را زیر سوال می برد زیرا مزایای موجود، توان غلبه بر معایب و مشکلات را نخواهد داشت.
علیخانی گفت: استفاده از زباله سوزها در صورتی منطقی است که ما سیاره دیگری داشته باشیم و در صورت تهدید شدن بتوانیم به آن محل نقل مکان کنیم، محدودیت های زیادی برای فعالیت زباله سوزها وجود خواهد داشت که این محدودیت ها بر اساس ساختار و تناسب نوع پسماندهای شهری متفاوت خواهد بود. به عنوان مثال زباله سوزها هزینه های بسیار بالاتری نسبت به دیگر الگوهای مدیریت پسماند خواهند داشت و از سوی دیگر بازگشت سرمایه طولانی تر خواهد بود.
همچنین زباله سوزها بر اساس مقدار حداقلی از ارزش حرارتی پسماند طراحی شده و اگر پسماندهای کاغذی و یا پسماندهای دارای پایه نفتی را برای اهداف بازیافتی و زیست محیطی حذف کنیم، ارزش حرارتی زباله سوز به کمتر از میزان استاندارد دستگاه خواهد رسید.
این ها در حالی است که همچنان در مورد خروجی های جامد زباله سوزها و نحوه مدیریت آن ها و همچنین آلاینده های گازی خارج شده ازنیروگاه، نگرانی هایی وجود دارد که رفع نشده است.
این فعال محیط زیست می گوید: علاوه بر آن که فرآیند مدیریت پسماند بر اساس الگوی بازیافت با هرم مدیریت پسماند سازگاری دارد و در دراز مدت به سمت کاهش تولید پسماند حرکت خواهد کرد، از نظر اقتصادی نیز به صرفه تر خواهد بود چرا که با تولید صدها شغل، گردش اقتصادی فعالتری را ایجاد می کند در حالی که هزینه های سرمایه ای و جاری احداث زباله سوزها بسیار بالاست و منابع مختلفی مانند عوارض عمومی، منابع دولتی و هزینه فروش انرژی را صرف خود می کند.
محاسن ومعایب دستگاههای زباله سوز
البته استفاده از روش زباله سوز محاسن و معایبی دارد که از مزیت ها این است که این راه موثرترین روش دفع زباله است که به زمین کمتری نیاز دارد، خاکستر باقیمانده به علت عاری بودن از مواد آلی و باکتری‌ها از نظر بهداشتی مخاطره آمیز نبوده و قابل دفن است.
همچنین آب و هوا و تغییرات جوی تقریباً تاثیر مهمی در این روش ندارد و سوزاندن پسماند در دستگاه های زباله سوز منافع جنبی نظیر استفاده از حرارت ایجاد شده برای گرم کردن بویلرها و در نتیجه تولید انرژی دارد.
کاهش بسیار زیاد حجم پسماند، دفع مواد پلاستیکی، جدا کردن فلزات جهت استفاده مجدد از دیگر ویژگی های روش زباله سوز است.
معایب زباله سوز
این روش در مقایسه با سایر روش‌ها به سرمایه گذاری و هزینه اولیه بیشتری نیاز دارد، مخارج تاسیسات سوزاندن پسماند بسیار سنگین است و آثار آن بر محیط زیست نیز مشکوک بنظر میرسد و گازهای ناشی از سوزاندن اثرات بدی روی محیط زیست می گذارد.
همچنین این روش ایجاد بو، دود و آلودگی هوا می کند و از آنجا که به افراد کارآزموده مجرب برای بهره برداری و نگهداری از دستگاه های زباله سوز نیاز دارد و هزینه نگهداری و تعمیرات در این روش بیش از سایر روش‌های دفع پسماند است و برای دفع مواد زاید خطرناک نظیر مواد رادیو اکتیو و مواد قابل انفجار روش مناسبی نیست و احتمال دخول نمک های حلال در آبهای زیرزمینی پس از انباشت باقی مانده پسماند وجود دارد.
حرکت بر خلاف هرم مدیریت پسماند
زباله سوزها این روزها در جهان به عنوان آخرین راه حل استفاده می شوند در حالی که وزارت کشور ضرورت اجرای طرح تفکیک از مبدأ را به کلیه استانداری ها ابلاغ و آنها را ملزم به اجرای این بخش از قانون جامع مدیریت پسماند کرده است.
در قزوین نیز با همین رویکرد طی سالهای اخیر زیرساختهای زیادی فراهم شده که از آن میان می توان به جایگاه دفع پسماند محمد آباد و سیستم های جاری در شهر اشاره کرد که طی آن علاوه بر ایجاد صدها شغل، پسماندها به عنوان طلای کثیف اطلاق می شوند.
این در حالی است که هنوز هم آینده زیست محیطی شهرهایی که به زباله سوز مجهز شده اند، در هاله ای از ابهام قرار دارد.
در شرایط کنونی و با توجه سکوت سازمان حفاظت محیط زیست در این مدت و تردید روسای اسبق دولت محلی قزوین در تایید زباله سوز، باید منتظر ماند و دید چه سرنوشتی در انتظار مدیریت پسماندهای استان است؟ زباله سوز یا روش هایی سازگار تر با طبیعت و محیط زیست.