دکتر عبدالرحمان ولایتی - دکتری روابط بین الملل
جامعه سردرگم ترکیه
این روزها هر از چند گاهی حوادث ناگوار امنیتی را از سر می گذراند که پیشتر شبیه
آنرا مکررا از قلسطین اشغالی ، 
عراق، سوریه و یا افغانستان شاهد بودیم که در نهایت
حادثه فوق امنیتی جمعه شب گذشته (کودتای 15ام ژوئیه) شرایط و موقعیت بحرانی کشور
ترکیه را برای جهانیان افشا ساخت.
با توجه به همه شواهد و قرائن موجود اکثریت کارشناسان حوزه سیاست بین الملل متفق القول بر این باورند که ریشه همه این ناآرامیها و بی ثباتیهای حاکم بر جو کشور ترکیه را باید در سیاستهای دون کیشوت وار رجب طیب اردوعان رییس جمهور فعلی ترکیه جستجو نمود
کودتای جمعه شب گذشته که پنحمین کودتای تاریخ استقلال دولت ترکیه محسوب می شود ، منبعث از سیاستهای یکه تازانه شخص اردوغان بود و دوباره برای همگان آشکار ساخت که دموکراسی در ترکیه هنوز بسیار شکننده تر از آن است که قوام بگیرد و همچنین این نکته را در خود نهفته داشت که همه عناصر حاکمیتی ترکیه هنوز به باور عمومی و بلوغ همگانی برای استقرار یک دولت دموکراتیک از جنس غربی که دولتمردان ترک بلاخص آک پارتی ها ((adalet ve kalkinma partisi به آن فخر می فروختند نرسیده اند و هنوز لاشه های استبداد در ترکیه نفس می کشد و سایه حکومت میلیتاریستی هر لحظه دموکراسی نمایشی ترکیه را تهدید می کند.
حزب حاکم ترکیه به رهبری اردوغان موفقیتهایی اقتصادی چشم گیری برای کشور ترکیه در هزاره سوم به بار آورده است که بدون شک قابل اغماض و چشم پوشی نیست و مهمترین برآیند آن نیز رهایی کشور از نوسان در آموزه های سکولاریستی آتاتورکی و آزمودن یک سیاست خارجی جدید در بستر گفتمانی بدیع و کاملا متفاوت از ساختار تاریخی و جامعه شناحتی ترکیه بود که به نوعی یک قمار سیاسی برای حزب عدالت و توسعه نیز به شمار می آمد که از نیک بختی اردوغان و یارانش دست آوردهای بهینه ای نیز برای کشور بدنبال داشت و در تداوم پیروزیها و استمرار حزب در راس حاکمیت ترکیه نقش مهمی ایفا کرد.
موفقیتهای مستمر حزب حاکم سران حزب بلاخص شخص اردوغان را چنان در خواب خوش خیالی فرو برد که در ادامه به رفتارهای سرگیجه وار اردوغان در تصمیم گیریهایش منجر گردید و کودتای چند روز پیش را نیز باید در متن این شرایط و تحلیل روانشناحتی شخص اردوغان دریافت که موجبات آشفتگی کشور ترکیه را رقم زده و بی ثباتی عمیقی بر جو کشور حاکم ساخته است.
بطور مسلم با ملاحظه بافت سیاسی و حاکمیتی ترکیه و سوء سابقه ارتش در سیستم سیاسی کشور، همه دولت های حاکم بر مسند قدرت هر کدام بنا به احتیاط نسخه فوریتی مقابله با کودتاهای احتمالی را همواره در پستوی اتاق فکر خود تنظیم نموده و در دست اجرا داشتند و مقابله حزب حاکم عدالت و توسعه در مورد اخیر نیز به سیاق رویدادهای پیشین بوده است. ولی کمی متفاوت و هوشمندانه تر از دولتهای پیشین که به نسخه پیش نویس تک بسنده کرده بودند.
اردوغان و صحابه هم حزبی وی دستورالعمل پاتک را نیز از مدتها قبل تدارک دیده بودند و در یک اقدام هوشمندانه از این بدبیاری و آفت موروثی ساختار سیاسی کشور ترکیه به نفع استمرار و تقویت قدرت خودشان بهره برداری لازم را نمودند بطوریکه حتی در بعضی از محافل سیاسی خبرهایی مبنی بر شائبه سناریوی کودتا نیز به گوش می رسید.
بلاخره دولت حاکم ترکیه فارغ از همه دلایل نهفته در پستوی آن که منجر به کودتا گردید، هفته گذشته یک زلزله مهیب سیاسی را از سر گذراند که به نوعی در تاریخ سیاسی کشور یک استثنا به شمار می رود. به جهت اینکه برخلاف کودتاهای پیشین که منجر به سقوط دولتهای وقت شده بود، این بار دولت حاکم بود که کودتا را غالگیر نموده و به اصطلاح آنرا عقیم گذاشت.
در این میان آنچه که محافل خبری و کارشناسی جهان و حتی افکار عمومی را شگفت زده ساخته است ، تحولات بعد از کودتا و واکنشهای دولت حاکم در مقابل آن بوده است که تهدید ضربتی را به یک فرصت باد آورده برای تصفیه مخالفان داخلی خود تبدیل ساخته است و فضایی را بر جو ترکیه حاکم ساخته است که یادآور دهه وحشت بار پنجاه میلادی ایالات متحده آمریکا موسوم به " مک کارتیسم " هست که توسط سناتور جوزف مک کارتی در راستای پاکسازی سیستم سیاسی آمریکا از توهم نفوذ کمونیسم در ساختار حاکمیتی دولت طراحی و اجرا گردید و موجی از وحشت را بر جامعه لیبرال آمریکا حاکم ساخت.
پروژه مک کارتیسم همه لایه های اجتماعی ایالات متحده را در بر می گرفت و در راستای اجرای این پروژه پارانویای سیاسی ، خیل عظیمی از روشنفکران جامعه آمریکا از صحنه سیاست کشور با اتهام گرایش به تفکرات چپ کنار گذاشته شدند و عمق فاجعه چنان فراگیر بود که تاریخ سیاسی آمریکا را لکه دار نموده و خدشه دار ساخته است و بعد از آن تاریخ در ادبیات سیاسی جهان به هرگونه عملیات پاکسازی عقیدنی "مک کارتیسم " اطلاق می شود
و هم اکنون آنچه این روزها در فضای اجتماعی سیاسی ترکیه در جریان است ، هر مخاطب آشنا به تاریخ سیاسی جهان را فی البداهه و بی هیچ تاملی "مک کارتیسم " را در ذهنش تداعی می کند که البته شواهد امر نیز به سادگی گویای همین استدلال است موج دستگیریها و بازداشتهای گسترده ای که بلافاصله بعد از خنثی سازی کودتا بر کشور ترکیه توسط شخص اردوغان حاکم شد . دقیقا نقشه راه ضربتی مک کارتیسم در تقابل با جریانات دگراندیش ترکیه، پاکسازی و تصفیه دولت و جامعه از "گولنیسم" می باشد که در این اواخر خواب را از چشم اردوغان ربوده بود.
در واقع کودتا بستری بهینه برای نقشه های توتالیاتاریستی اردوغان مهیا ساخت که در یک حرکت غافلگیرانه همه مصائب و مشکلات پیش آمده را به جریان محمد فتح الله گولن نسبت داده و برای همیشه شر وی را از حاکمیت دور نماید.
پروژه ای که اردوغان و یارانش از سالها پیش آن را در سر پرورانده و مترصد فرصتی مناسب برای اجرای آن بودند. اردوغان با این اقدام سیاسی زیرکانه دست به پاکسازی درون گفتمانی زد تا خودش را به تنهایی سمبل ترکیه هلال و ستاره جلوه داده و در تاریخ ترکیه هم ردیف مصطفی کمال پاشا قرار بگیرد که تا حدودی رفتارهای اردوغان در این اواخر نشان از این آرزو می نمود و حتی هم قطاران هم حزبی خود را نیز برای نیل به این رویای شوم خلع سلاح نمود که مصداق بارز آن عبدالله گل و داوود اوغلو بودند که توسط شخص اردوغان کنار گداشته شدند
بهرحال فضای سیاسی اجتماعی ترکیه این روزها هیچ حال خوشی ندارد و نمی توان ساختار کنونی ترکیه را با دموکراسی نسبت داد. در واقع باید اذعان داشت که ترکیه خیلی از آن روزهای شکوفایی سیاسی اقتصادی دهه اول حکومت عدالت و توسعه فاصله گرفته است و به عینه از تصمیم گیریهای مشورتی حزبی دور شده و در گرداب خواسته های شخص اردوغان گرفتار گردیده است که کودتای اخیر به نحوی آنتی تزی برای رهایی از گرداب شخص اردوغان بود که در ظاهر این بار نیز اردوغان از آن جان سالم به در برد ولی پروژه هولناک " مک کارتیسم " عارضه مهیبی ست که کودتا از خود بر جای گذاشت که از رفتارهای سرگیجه وار اردوغان نشات گرفته و در آینده ای نزدیک تبعات آن به احتمال فجیع تر از کودتا خواهد بود که عوارض آن ترکیه را از چشم انداز ترسیمی 2023 و 2075 دور خواهد نمود.