در این متن می‌خواهم این موضوع را شرح بدم که وضعیّت ماه شوال ۱۴۳۷ از نظر نجومی با روش‌های مختلف چگونه خواهد بود.
در ابتدای مطلب مایلم نکته‌ای را بازگو کنم. تعیین موقعیّت و رصد ماه در آسمان فعالیتی است نجومی که به‌دست متخصّصان آن به روش‌های مختلف انجام می‌شود امّا این‌که چگونه تعیین موقعیّت و پیداکردنی برای انجام فعّالیّت‌ها و احکام مذهبی و شرعی مانند روزه، حج و... کفایت می‌کند و چه عوامل دیگری در این فعالیت‌ها و احکام تأثیر دارد بحث دیگری است. مثلاً اخترشناسان می‌توانند ماه را با تلسکوپ، چشم غیرمسلّح یا ابزارهای عکس‌برداری در آسمان رصد کنند که در بسیاری از موارد نتیجه‌ی این سه روش، فرق می‌کند و هر کدام می‌تواند کاربرد خاص خود را داشته باشد. اما کدام‌یک برای پایان ماه روزه‌داری حجّت است؟ یا مثلاً می‌توان ذرّات ناخالصی را با چشم غیرمسلّح، میکروسکوپ یا آزمایش‌های شیمیایی در آب مشخّص کرد که هر کدام چند نوع و یک سری مقادیر از ناخالصی را نشان می‌دهند که در بسیاری از موارد به یک نتیجه ختم نمی‌شوند و البته کاربرد خاصّ خود را دارد. اما کدام‌یک برای ثابت شدن این‌که آب مضاف است و قابل استفاده برای وضو نیست حجّت است؟ هم‌چنین آیا شرایطی مانند بیماری، حفظ وحدت و... در پایان روزه‌داری یا زمان شروع ماه شوّال تأثیرگذار نیست؟ در این متن می‌خواهم این موضوع را شرح بدم که وضعیّت ماه شوال ۱۴۳۷ از نظر نجومی با روش‌های مختلف چگونه خواهد بود.
برای گرگان در دوشنبه مورّخ ۱۴/۴/۱۳۹۵ در ساعت ۱۶:۳۷، ماه و خورشید به مقارنه می‌رسند و یک دوره‌ی تناوب تغییر شکل یا اهلّه‌ی ماه به پایان می‌رسد (یا شروع می‌شود). به زبان ساده و تقریبی، مقارنه‌ی ماه و خورشید یعنی کم‌ترین فاصله‌ی مراکز این دو جسم از دیدگاه ناظر که گاهی این کم‌ترین فاصله آن‌قدر کم می‌شود که ماه از دیدگاه ناظر روی خورشید می‌افتد و خورشیدگرفتگی رخ می‌دهد. از این لحظه از نظر نجومی، ماه جدید قمری شروع شده و می‌توان دنبال هلال ماه جدید گشت. از همین لحظه هلال ماه با ابزارهای عکس‌برداری، قابل رصدکردن هست. امّا برای این‌که بتوان هلال ماه را با ابزارهای دیگر یا چشم غیر مسلّح رصد کردن نیاز به گذشت زمان و دورتر شدن ماه و خورشید از هم نسبت به زمان مقارنه هست. برای ماه شوّال ۱۴۳۷ در گرگان از حدود ظهر سه‌شنبه مورّخ ۱۵/۴/۱۳۹۵ می‌توان هلال ماه را با تلسکوپ (و البته ابزارهای عکس‌برداری) رصد کرد. ممکن است پس از غروب آفتاب همان روز تا غروب ماه، یعنی بین ساعت ۲۰:۱۷ تا ۲۰:۵۵، ماه علاوه بر ابزارهای رصدی با چشم غیرمسلّح نیز رصد شود. وضعیت باقی مناطق کشور نیز کمابیش همین‌گونه است.
برای اطّلاعات بیش‌تر می‌توانید به منابع زیر ـ که به‌طور رایگان هم در اینترنت هست ـ رجوع کنید:
1. کتاب «چند نکته‌ی مهم درباره‌ی رؤیت هلال» نوشته‌ی آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی
2. کتاب «رساله‌ی توضیح‌المسائل نوین» نوشته‌ی آیت‌الله‌العظمی صادقی تهرانی
نویسنده: محمّدحسن حاجی‌حسینی
منبع: تابناک