هوبره، پرنده نادري که در فهرست پرندگان نادر محيط زيست کشور قرار گرفته است و بارها و بارها در آسمان سيستان و بلوچستان همچون نگيني درخشيده است.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) منطقه سیستان و بلوچستان، هوبره که شباهت بسيار زيادي به ميش مرغ دارد، پرنده اي مهاجر محسوب مي شود که بومي ايران نيست اما به عقيده يک متخصص پرنده شناسي اين گونه در کشورهاي همسايه و در نزديکي مرزهاي ايران نيز حيات دارد.
هوبره از پرندگان بسيار زيبا و باشكوه كويرهاست، پرنده اي بيابانگرد که خجالتي و بسيار خوب با زندگي کويري خود را وفق داده و بسيار مقاوم است.
از لحاظ تركيب و شكل ظاهري تا حدودي به بوقلمون شباهت دارد. اين پرنده در جنوب و جنوب شرقي ايران در بيابان هاي اطراف بندرعباس، لار و شمال و جنوب سيستان و بلوچستان ساكن شده و همچنين در مركز ايران در صحراي ولدآباد و ابراهيم آباد در شرق تاكستان در جنوب قزوين هم ديده شده است.
اين پرنده نادر و کمياب در مناطق شني، تپه ماهورها، ريگزاهار و نواحي مرکزي با بوته هاي پراکنده، علف هاي کوتاه و حاشيه گندمزارها به سر مي‌برد و اين گونه آشيانه خود را بر روي زمين مي سازد.
هوبره بين 75-65 سانتي متر طول و حدود 1.5 كيلو تا سه کيلو وزن دارد و طول بال هاي آن به 140 سانتيمتر مي رسد که البته نرها حدود 10 درصد از ماده‌ها بزرگتر هستند. هوبره نر داراي دمي نسبتا بلند و بال هايي باريك در هنگام پرواز است، دو رشته پرهاي زينتي سياه و سفيد در حاشيه گردن دارند كه سياهي آنها در پشت گردن به خوبي مشخص است.
هوبره ماده نيز كوچكتر از نر است و زير تنه، خاكستري پررنگ تري دارد، همچنين انتهاي شاهپرهاي بال هوبره‌ها سياه است.
چيزي که در خلقت اين پرنده اي که شايد بارها و بارها در جاي جاي سرزمين سيستان و بلوچستان ديده ايم بيشتر از همه نمود پيدا کند سطح پشتي شاهپرهاي ثانويه که در فصل زمستان سفيد مي شود، پرواز اين پرنده سنگين و آهسته است و در هنگام پرواز ابتدا به تندي راه مي رود و بعد پرواز مي كند و دمي نسبتا بلند دارد، هوبره پرنده اي تماشايي است كه در هنگام پرواز پرهاي زيبايش تلالو از رنگ سفيد و قهوه اي دارد، اين پرنده چشمان زرد و درشت دارد و در هنگام قوز كردن، هماهنگي كامل با محل شنزار محيط خود پيدا مي كند و در هنگام جفتگيري، نرها روش عجيبي در جذب ماده دارند.
آنها كوركورانه با گامهاي بلند راه مي روند و پرهاي طوق گردن و كاكل سرشان را به هوا بلند كرده و براي ماده نمايش مي دهند، ماده اين پرنده 4-2 تخم روي زمين مي‌گذارد، گونه آسيايي آن جزء پرنده هاي بي صدا ( بسيار آرام ) هستند، هوبره پرنده‌اي همه چيزخوار است و از بذرها ، دانه‌ها و شاخه‌هاي نازك ،برگ و گلگياهاناستفاده مي‌كند.
البته جانوراني همچون ملخ، سوسك، كرم، عنكبوت، مورچه، مارمولك و حتي مار را نيز مي‌خورد اما اغلب خوراكش را برگ‌لگجي، كنار، خارشتر، دانه، ميوه گياهانAllium، گندم و جو و بعضي از دانه‌هاي روغني كه بيشتر در دسترس است ، تشكيل مي‌دهد.
هوبره، به خوردن " شور" كه علف خودروي وحشي مخصوص اين مناطق مي باشد بسيار علاقه دارد. ندرتا آب مي نوشد و بيشتر آب بدنش را از غذايي كه مي خورد بدست مي آورد. روي زمين آشيانه مي سازد و در هواي گرم تابستان و نيمروز در پناه بوته اي به اصطلاح جفت مي كند و كمتر به چشم مي آيد به همين جهت ديدن آن در چنان شرايطي بسيار مشكل است ولي وقتي كمي باد مي وزد چه صبح و چه عصر براي يافتن طعمه و نوشيدن آب حركت مي كند و در اين وضع از فاصله دور كاملا ديده مي شود.
زيستگاه اين پرنده بيابان هاي خشك و نقاطي است كه كمتر در دسترس شكارچيان بوده است ، در عين حال شكار آن با تفنگ نيز مشكل است زيرا از فاصله دور متوجه حضور انسان يا خودرو مي شود و هنوز به تيررس نرسيده پرواز مي كند . بعضي از مردم حتي در ايران اعتقاد دارند خوردن گوشت هوبره باعث افزايش بعضي توانمندي هاي جسمي مي شود و مخصوصا سنگدان آن خاصيت دارويي دارد. هوبره در جدال با شاهين مي‌تواند از خود دفاع كند و اگر پرنده شكاري با تجربه نباشد چه بسا كه به جاي هوبره ، پرنده شكاري از بين برود.
هوبره در جدال با شاهين وقتي شاهين از پشت نزديك مي شود ناگهان تغيير ارتفاع به سمت بالا داده و از مقعد خود خمير رقيق چسبناكي را به سمت شاهين مي افشاند كه در صورت ريخته شدن بر روي بالهاي شاهين بلافاصله شاهين سقوط مي كند و در حين سقوط آسيب مي بيند ( به اين دليل به آن پرنده بمب انداز هم مي گويند ).
اين پرنده بي نظيراز گونه هايي است كه بعلت شكاري بي رويه در خطر انقراض قرار دارد و تخريب زيستگاههاي آن نيز مزيد بر علت است و اين پرنده را در زمره پرندگان قابل حمايت قرار داده است و به همين سبب مورد حمايت سازمان حفاظت از محيط زيست قرار گرفته است.
بيشتر زيستگاه هاي هوبره تحت نظارت حفاظت محيط زيست است
مدير کل محيط زيست سيستان و بلوچستان در اين باره مي گويد: هوبره پرنده اي است که شکار آن ممنوع و در صورت شکار غير مجاز متخلفان ضمن دستگير به مقام قضايي معرفي مي شوند.
سعید محمودی افزود: هوبره همانند ديگر گونه هاي جانوري و گياهي در برنامه هاي حفاظت زيست محيطي قرار دارند و توسط محيط بانان و تيم هاي گارد حفاظت مي شود.
وي افزود: هر ساله با شروع فصل سرما از اواخر مهرماه شاهد حضور اين نوع پرنده در جاي جاي استان هستيم که زيست بوم هاي مختلفي را براي خود انتخاب مي کنند.
وی ادامه داد:طي سرشماري انجام شده پاييزه امسال، حدود يک هزار قطعه پرنده هوبره از مناطق سرد سيبري به زيستگاه هاي مختلف استان از جمله شيله، دشت هامون، بزمان، چابهار و اطراف خاش کوچ کرده‌اند.
محمودی بيان کرد: تمامي زيستگاه هاي هوبره در سيستان و بلوچستان تحت نظارت سازمان حفاظت محيط زيست قرار دارد و تيم هاي حفاظتي در صورت شکار غير مجاز اين پرنده با متخلفان بشدت برخورد مي کنند.
وي افزود: همچنين در مناطق آزادي که بعضا هوبره در آن جا حضور دارند همياران زيست محيطي در حفاظ و نگهداري از اين نوع گونه نادر کوشا هستند که با تلاش آنان شاهد کمترين ميزان آسيب به مهمانان سيستان و بلوچستان بوده ايم.
مدير کل حفاظت محيط زيست سيستان و بلوچستان بيان کرد: متاسفانه برخي افراد بومي به سبب ناآگاهي و برخي از اعراب مقيم کشرهاي حاشيه خليج فارس با سفر به اين استان اقدام به شکار اين پرنده مي کنند که بارها و بارها دستگير و با آنان برخورد شده است.
وي افزود: همچنين اين افراد در مناطق زيستي هوبره اقدام به تله گذاري مي کنند که با هوشياري و نظارت دقيق ماموران محيط زيست تله جمع آوري مي شود.
محمودی معتقد است: هوبره پرنده اي که در کنار شرايط خاص محيط زيست استان، زيبايي دو چنداني را به اکوسيستم منطقه مي بخشد و همگان بايد در راه نگهداري از اين گونه کوشا باشند.
وي افزود: هر ساله هوبره ها تا اواخر اسفندماه سيستان و بلوچستان را به عنوان اسکان موقت خود مي پذيرند و با شروع فصل بهار شاهد خروج شش ماهه آنان از اين سرزمين هستيم.
به اميد روزي که زندگي هوبره در زيست بوم ها خالي از اضطراب و نگراني باشد.