به علت بارندگی‌های شدیدی که در روزهای گذشته از غرب ایران شروع شده و موجب جاری شدن سیل در چند استان شده است، روز گذشته یعنی 9 آبان 94 این سیلاب به قم رسید.
به گزارش تابناک قم، همه افرادی که تاکنون گذرشان به شهر قم افتاده، لابد متوجه خشکه‌رود قمرود و عرض و عمق نسبتاً قابل‌توجه آن شده‌اند که چگونه از مرکز شهر عبور کرده و از جوار مرقد مطهر حضرت معصومه (س) می‌گذرد.
و از آن جایی که حجم رخداد سیل‌های عظیم با میزان قابل‌توجهی از هرزآب در این مناطق بسیار چشم‌گیر است؛ هر چند که تعداد و فواصل زمانی وقوع رخداد سیل شاید کم و نسبتاً طولانی باشد، با این وجود، تقریباً تمامی مردم بومی ساکن در قم دست‌کم چند بار شاهد وقوع سیل و طغیان قمرود در طول زندگی‌شان بوده‌اند و یا از پدرانشان در این باره شنیده‌اند.
این مقدمه را گفتم تا شگفتی خویش را از طرح موسوم به درآمدزایی شهرداری قم برای تبدیل حریم رودخانه قم به پارکینگ عمومی اعلام نمایم! شگفت‌آور‌‌تر و تأسف‌بارتر آن که مدیران شهر قم به این هم اکتفا نکرده و بخش دیگری از بستر رودخانه را هم به خیابان تبدیل کرده تا بدین‌ترتیب از گره‌های ترافیکی شهر بکاهند!
چرا که در سال‌های اخیر با توجه به مشکل پارکینگ در مرکز شهر، مسئولان جایی ارزان‌تر و راحت‌تر از بستر رودخانه را نیافتند و به دنبال ایجاد مشکل ترافیک، باز هم راحت‌ترین راه را تبدیل رودخانه به مرکز عبور و مرور تشخیص دادند و در پایان برای ایجاد صحنی در کنار حرم مطهر، باز هم ارزان‌تر و در دسترس‌تر از رودخانه جای دیگری نبود.
ظاهراً اغلب کارشناسان امور آب استان هم با این اقدام شهرداری و استانداری قم مخالفت کرده و هشدار داده بودند که ممکن است، چنین سازه‌ها و موانع فیزیکی سبب افزایش خسارت ناشی از سیل را به بار آورد.
اما متأسفانه هر چند طی این مدت بار‌ها کارشناسان و مسئولان در رابطه با ساخت‌وساز در بستر رودخانه هشدار‌های لازم را داده بودند ولی ارزان بودن و در دسترس بودن رودخانه چشم و گوش‌ها را به روی این هشدار‌ها بسته بود!
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، اغلب مردم قم به یاد دارند که به حدی آب قمرود بالا آمده بود که همه بسیج شده بودند و کناره‌‌های بتونی دیواره رودخانه را با کیسه‌های شن بالا بیاورند تا سیلاب وارد شهر نشود که در بخش‌هایی از خیابان ساحلی به رغم کیسه‌های شنی که چیده شده بود، بخشی از سیلاب در کوچه‌های اطراف نیز جاری شد؛ پس از آن نیز هر از چند سالی قم شاهد نزول باران فراوان و جاری شدن سیلاب بوده است.
ولی متأسفانه روز به‌روز به خاطر برخی ساخت‌وساز‌ها و تصرفات منفعت‌‌طلبانه به هر جهت از عرض رودخانه کاسته شده است! بر اساس گزارش‌های موجود در سال‌های 1340 تا 1345 عرض رودخانه از صد متر تا 300 متر بوده که این مقدار به 55 متر تا 140 متر کاهش پیدا کرده است.
تا اینکه در 27 مهرماه 1387 رئیس سازمان مدیریت بحران کشور در جمع امدادگران هلال‌احمر قم طی سخنانی با انتقاد از ساخت‌وساز و فعالیت‌های عمرانی در بستر رودخانه قم نسبت به عواقب آن هشدار داد.
همچنین در خبری که در اغلب رسانه‌ها منتشر شد، از قول وی آمده بود: از خطر‌ناک‌ترین فعالیت‌ها در قم، محدود کردن رودخانه و ساخت‌وساز در آن است.
وی علاوه بر هشدار، نسبت به عواقب این موضوع گفت: اینجا رودخانه است نه معبر، مسئولان باید نسبت به این موضوع دقت کافی داشته باشند.
چند ماهی بیشتر از این هشدار نگذشته بود که در روزهای آغاز سال 88 سازمان هواشناسی با اعلام این که بسیاری از شهرها از جمله قم در روزهای آخر هفته اول سال شاهد بارندگی شدید و آب‌گرفتگی و احتمالاً سیلاب خواهد بود عملاً فضا را برای هرگونه تصمیم‌گیری و انجام اقدامات مناسب فراهم کرده بود.
همان‌طور که سازمان هواشناسی پیش‌بینی کرده بود از غروب یکی از روزهای دوشنبه همان سال بارندگی در قم آغاز شد و تا بامداد روز سه‌شنبه به شدت ادامه یافت، اوج و شدت این بارندگی از نیمه شب به بعد بود که بسیاری از مردم را از خواب بیدار کرد.
ساعت 6 صبح سیلاب با شدت تمام در مسیر رودخانه به جریان افتاد و هر چه در مسیرش قرار داشت را حمل می‌کرد! خودروها در آب معلق بودند، نگرانی در چشم همه تماشاچی‌ها به وضوح دیده می‌شد، اما کسی جرئت ورود به رودخانه را نداشت و البته امکاناتی هم نبود، هر کس سخنی می‌گفت، سرنوشت سرنشینان خودروها در پرده‌ای از ابهام بود، هر لحظه شایعه‌ای به وجود می‌آمد، آماری که مردم می‌دادند هر لحظه افزایش پیدا می‌کرد.
برخی می‌گفتند سد شکسته است! هر چه به آن‌ها می‌گفتی سد 15 خرداد یک سد خاکی است امکان شکستن ندارد، کسی باورش نمی‌شد؛ در پل آهنچی غوغایی بر پا بود؛ بعضی افراد از همراهان و خانواده‌های خود خبر نداشتند، بی‌تابی و بعضاً گریه برخی افراد وضعیت را نگران کننده‌تر کرده بود.
در محل ساخت‌وساز صحن جدید سطح آب بالاتر آمده بود، در خیابان ساحلی مقابل دادگستری، مسئولان شهری در تکاپوی کمک به سیل‌زدگان بودند؛ برخی از وجود جنازه‌هایی بر روی آب خبر می‌دادند ولی هیچ‌کس خبر درستی نداشت.
تا اینکه نزدیک ظهر بود که اولین جنازه را که مربوط به نوجوانی بوده است را از آب گرفتند! خبر‌ها حکایت از مفقود شدن تعدادی دیگر داشت و تکاپو در دشت مسیله برای پیدا کردن آن‌ها در جریان بود.
به طوری که پس از گذشت 5 روز از سیلاب قمرود، نمی‌شد درباره آمار دقیق کشته‌ها و خسارات وارد شده سخن راند، ولی اخبار منتشره حاکی از آن بود که این سیل باعث کشته شدن 6 نفر از مردم شده بود.
علاوه بر تلفات انسانی، شهرداری قم نیز میزان خسارت وارد شده به تأسیسات شهری را 70 میلیارد تومان اعلام کرد و سازمان کشاورزی نیز اعلام کرد که سیل 60 میلیارد تومان به کشاورزان خسارت وارد کرده است و چهار هزار رأس دام در مناطق مختلف استان تلف و یک‌صد رشته قنات تخریب شده است.
لازم به یادآوری است که در تاریخ آمده است که در سال 1352 هجری قمری، سیلی بزرگ در شهر قم رخ داد که منجر به نابودی سه هزار باب منزل مسکونی شد!
عجیب است که پس از گذران نزدیک به 80 سال از آن زمان و با وجود میلیاردها میلیارد هزینه برای این شهر و پیشرفت دانش مهندسی، در سیل 11 فروردین 1388 هم دست‌کم به 3 هزار باب منزل مسکونی در مناطق یک و دو شهر قم خسارت وارد آمد و افزون بر آن، منازل بسیاری در شهرک پردیسان قم تخریب شدند.
افزون بر آن 4 هزار رأس دام تلف شد، 100 رشته کاریز کور شد، اراضی کشاورزی و گلخانه بزرگ کوثر نابود شد و چندین نفر هم کشته یا ناپدید شدند!
حال سؤال اصلی اینجاست که چرا همزمان با پیشرفت فناوری و افزایش غنای علمی آدمیان، باید شاهد افزایش خسارت ناشی از سیل باشیم؟
به راستی اگر بخش خیلی کوچکی از این خسارت صرف پیشگیری می‌شد و هر کسی به خود اجازه نمی‌داد نظرات کارشناسان را نادیده بگیرد، آیا شاهد چنین خسارت گسترده‌ای برای عبور یک سیلاب عادی از مسیر تبیین شده بودیم؟
و حالا به علت بارندگی‌های شدیدی که در روزهای گذشته از غرب ایران شروع شده و موجب جاری شدن سیل در چند استان شده است، روز گذشته یعنی 9 آبان 94 این سیلاب به قم رسید.
به طوری که مأموران شهرداری و مدیریت بحران از مردم خواسته بودند اگر خودرویی در رودخانه قمرود دارند، جابجا کنند؛ همچنین سازمان هواشناسی نیز هشدار برای جاری شدن سیلاب و آب‌گرفتگی در قم را از روزهای گذشته داده بود.
بر همین اساس در پی احتمال جاری شدن سیل در بستر رودخانه قمرود، شب گذشته، مسیر تردد خودروها در بلوار زائر که در مسیر رودخانه قمرود در محدوده شهر قم احداث شده است مسدود شده و خودروهای پارک شده نیز به خارج از این محور منتقل شدند.
چرا که طبق اعلام صورت گرفته در پی بارش باران در بالادست قم احتمال جاری شدن سیل در بستر قمرود وجود داشته و سطح آب در کانال احداث شده در منطقه پردیسان نیز به شکل چشمگیری بالا آمده است.
گفتنی است که بارش باران و مسدود شدن مسیر تردد خودروها در بستر قمرود موجب افزایش ترافیک در خیابان‌های شهر قم و همچنین منطقه پردیسان شده است.
در همین راستا اداره کل مدیریت بحران قم اعلام کرده است که با توجه به احتمال جاری شدن سیل مسیر رودخانه قم تا اطلاع ثانوی مسدود خواهد شد...
به هر حال امید است که درس تلخ سال‌های گذشته، سبب خیر شده و از این پس عملاً و عمیقاً یاد بگیریم و بپذیریم که برای حکومت بر طبیعت، باید از قوانین آن پیروی کرد و نه گردنکشی!
منبع: کریمه
