روزنامه آفتاب یزد در مطلبی با عنوان «پدیده درز اطلاعات در دنیای سیاست» به قلم علی میرزامحمدی این گونه آورده است:
در ماههای اخیر افشای فایلهای صوتی از گفتگوهای برخی مسئولین که محرمانه تلقی میشوند موجی از حاشیهها را به همراه داشته است. این موارد به عنوان جلوههایی از «پدیده درز اطلاعات» در جامعهشناسی رسانه در ابعاد مختلف قابل بررسی است. درز اطلاعات نه تنها در دنیای سیاست بلکه در دنیای نخبههای هنری و فرهنگی، و دیگر حوزهها میتواند مطرح شود؛ با اینهمه درز اطلاعات در دنیای سیاسی از اهمیت و حساسیت بیشتری برخوردار است. در این نوشتار بدون اشاره به مصادیق پدیده درز اطلاعات در داخل کشور، به برخی از ابعاد آن در دنیای سیاست پرداخته میشود.
پدیده درز اطلاعاتی، از پنج عنصر افشاگران یا درز دهندگان، افشاشوندگان، اطلاعات درز یافته، مخاطبان و رسانه افشاگر تشکیل یافته است. گمانهزنی درباره افراد درز دهنده و انگیزههای آنها بخشی از تحلیلها را شکل میدهد.
افشاگران، اطلاعاتی از افراد یا طیفها و گروههای سیاسی در اختیار دارند که در قالب فایل صوتی، تصویری یا سند مکتوب قابل ارائه و انتشار است. آنها این اطلاعات را در اختیار رسانه افشاگر قرار میدهند و به این طریق این اطلاعات به بیرون درز پیدا میکند. اما رسانه افشاگر، معمولا هویت فرد یا افراد افشاگر را فاش نمیکند. درباره انگیزه و اهداف درز اطلاعات میتوان به موارد زیر اشاره کرد: تسویه حسابهای داخلی و جنگ قدرت در درون طیفها، برهم زدن برساخت مسائل یا شخصیتها به این معنا که تصویری که از شخصیتها و رویدادها در ذهن افراد و رسانهها وجود دارد به چالش کشیده شود؛ بر هم زدن معادلات انتخابات؛ تحریک یا وادار کردن مقامات قضایی برای رسیدگی به تخلفات احتمالی؛ تحت تاثیر قرار دادن افکار عمومی در جهت طرح مطالبات جدید.
از منظر جامعهشناسی رسانه درز اطلاعات نشان دهنده لایههای پنهان قدرت و رقابتهای ناسالم و شکاف قدرت در گروهها و طیفها و نهادهاست. از طرف دیگر، درز اطلاعات گاهی به این معناست که طیفهای قدرت طلب، از قدرت گیری و یا کاریزماتیک شدن یا برجسته شدن برخی شخصیتها در هراس هستند و به شیوههای غیرمستقیم در پی تضعیف باور و برساخت عمومی درباره آنها هستند.
رسانههای انتشار دهنده اطلاعات درز یافته، انگیزهها و دلایل خود را در این پدیده دارند. آنها به احتمال از درز اطلاعات در ضدیت با ساختار حکومتی یا نهادهای خاص آن سود میبرند. این اطلاعات به خوراک و سوژههای رسانهای تبدیل میشود و موجی از حواشی رسانهای خلق میشود که در جذب مخاطب و رونق آنها
موثر است.
درز اطلاعات گاهی ناخواسته و گاهی هدفمند و از روی برنامه ریزی است. به عبارت دیگر گاهی درز اطلاعات توسط خود نهادها صورت میگیرد تا سناریوی از پیش طراحی شده خود را عملی کنند. گاهی درز اطلاعات جنبه فردی دارد و فرد درز دهنده به جهت در اختیار قرار دادن این اطلاعات پول و امتیاز دریافت کرده است و هیچ انگیزه سیاسی و یا رقابت جناحی و شغلی در میان نیست. درز هدفمند اطلاعات نشان میدهد افراد به دنبال باج گیری نبوده یا به احتمال به اهداف خود در باج گیری دست پیدا نکردهاند یا منافعی که در درز اطلاعات متصور میشود در مقایسه با منافع باج گیری احتمالی بیشتر تامین میشود.
در پدیده درز اطلاعات عنصر زمان بسیار کلیدی است. اطلاعاتی که در زمان طلایی خود درز پیدا نکنند اطلاعاتی سوخته و کمارزش از نظر رسیدن به اهداف افراد و گروهها خواهد بود. با اینهمه درز اطلاعات در هر زمان، از نظر روشن کردن تحلیلها ارزشمند هستند. اما از نظر رسانهای، درز اطلاعات در زمان غیر طلایی موجب میشود افکار عمومی کمتر تحت تاثیر قرار گیرند.
افزایش درز اطلاعات و اهمیت یافتن آن در جامعه کنونی ایران، نشان میدهد بین گفتمان نخبگان و گفتمان عمومی شکاف وجود دارد. این شکاف موجب میشود که گفتگوهای محرمانه درز یافته از نظر عامه مردم چهرهای متفاوت از آنها نمایان کند؛ چهرهای که با انتقاد افکار عمومی همراه است. تشدید پدیده درز اطلاعات به عنوان نشانه رقابتهای ناسالم سیاسی در بین احزاب و بین گروهها و طیفهای سیاسی، خطر جدی برای کاهش سرمایه و اعتماد اجتماعی است. با اینهمه درز اطلاعات میتواند خود مقدمهای برای کنترل تخلفات و جلوگیری از فساد سیاسی و اقتصادی باشد.