در چند روز گذشته در بیست و هشت کشور اتحادیه اروپا انتخابات برای ۷۵۱ کرسی پارلمان اروپا برگزار شد، انتخاباتی که استقبال از آن در دو هه گذشته بی‌سابقه بود و برخلاف سیر نزولی انتخابات دهه های اخیر، به ۵۱ درصد رسید.
به گزارش تابناک، روز یکشنبه (پنجم خرداد ماه) مردم اروپا در جریان انتخابات پارلمان اتحادیه، ضربه‌ای به سیاستمداران سنتی چپ و راست میانه وارد آوردند و برای اولین‌بار در تاریخ قاره، اکثریت را از دست آنها ربودند و به نفع لیستی از نامزدهای غیرمتحد اما طرفدار اتحادیه رأی خود را به صندوق‌ها ریختند؛ بااین‌حال راست‌های افراطی که چشم طمع به این انتخابات داشتند، هرچند که رشد اندکی را نسبت به انتخابات پیشین کسب کردند، اما نتوانستند پیروز از میدان خارج شوند.
روزنامه آمریکایی واشنگتن‌پست، در مقاله‌ای به بررسی نتایج این انتخابات پرداخت و نوشت: رأی‌دهندگان با حضور گسترده در پای صندوق‌های رأی، رکورد مشارکت 25 ساله در این انتخابات را شکستند تا از شانس خود برای برکنار کردن احزابی که برای چندین دهه سیاست‌های توافقی اتحادیه اروپا را راهبری می‌کردند، استفاده کنند.
راست‌های افراطی چندان خرسند نیستند
رهبران راست افراطی که در مسیر کسب بهترین نتایج تاریخ حضور خود در این انتخابات بودند نیز چندان خرسند نیستند و تنها موفق به کسب افزایش آرای ناچیز نسبت به انتخابات سال 2014 شدند؛ نتیجه‌ای که نشان می‌داد، به‌رغم سال‌ها التهاب و آشوب، رأی‌دهندگان هنوز آماده تسلیم کردن اتحادیه اروپا و رو آوردن به رهبرانی که قصد تضعیف اتحادیه از درون را دارند، نیستند. رأی‌دهندگان با انتخاب احزاب سبز و دیگر چپ‌گرایان طرفدار اتحادیه اروپا نشان دادند کسانی که به احزاب سنتی پشت کردند به دنبال خونی تازه در رگ‌های قاره هستند و نه یک تحول سیاسی گسترده.
این انتخابات به دنبال یک دوره پر هیاهو و آشوب برای اتحادیه بدون مرز متشکل از 28 کشور برگزار شد. در دوره پنج‌ساله پس از انتخابات پیشین برای پارلمان اروپا، این قاره در معرض حملات مداوم تروریستی، بحران پناه‌جویان، تصمیم بریتانیا برای خروج از این بلوک و تداوم مسائل بحران جهانی اقتصادی قرار گرفته بود.
در فرانسه، مارین لوپن، رهبر حزب راست افراطی، با تکرار پیروزی سال 2014 خود، حزب امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور این کشور را در پارلمان شکست داد.
او خوشحالی خود را با بیان عبارت «محو کردن احزاب قدیمی» ابراز کرد و گفت: این رأی‌گیری مرز بین ملی‌گرایی و جهانی‌شدن را مشخص کرد.
اما سهم آرای 23.5 درصدی وی کاهشی را نسبت به دوره انتخابات گذشته نشان می‌داد که هشداری برای لوپن بود مبنی بر اینکه باوجود اعتراضات گسترده سراسری در فرانسه علیه ماکرون و سیاست‌های انحصارطلبانه‌اش، لوپن نیز محبوبیت خود را در بین مردم از دست داده است.
آزمون دموکراسی با نتایجی رنگارنگ
باوجود 400 میلیون شهروند واجد شرایط رأی دادن، انتخابات اتحادیه اروپا را می‌توان دومین آزمون دموکراسی در جهان پس از انتخابات ملی هند دانست. پس از چندین دهه ریزش مشارکت در این انتخابات، دوره کنونی نشان از افزایش چشمگیر و صریح داشت؛ مشارکت 51 درصدی بیانگر افزایش حدود 11.5 درصدی نسبت به 42.6 درصد مشارکت دوره 2014 بود. این افزایش را می‌توان در عصبانیت و نیز احساسات جدید رأی‌دهندگان در مورد اتحادیه توجیه کرد.
بیشتر بخوانید
نتایج متنوع انتخابات اخیر در سرتاسر اروپا کاملاً واضح است؛ انتخاباتی که بر اساس نتیجه نظرسنجی‌ها قرار بود تشکیلات پر سر و صدای راست‌گرایان افراطی برنده باشند، نتایجی معتدل به دست آوردند. در هلند، یک حزب راست‌افراطی جایگزین یکی دیگر شد، اما نتوانست درمجموع آرای محسوسی به دست آورد. در آلمان، حزب آلترناتیو برای آلمان، حزب مخالف مهاجران، آرای کمتری را نسبت به انتخابات کشوری در سال 2017 کسب کرد.
بر اساس نتایج اولیه، در سرتاسر قاره اروپا، احزاب اروپاگریز تنها 24 درصد از آرای 751 کرسی قانون‌گذاران پارلمان را به خود اختصاص دادند که حاکی از افزایش دو درصدی نسبت به نتایج سال 2014 بود.
ایتالیا تنها پیروز پوپولیست‌ها
شاید ایتالیا را بتوان برگ برنده راست‌گرایان افراطی دانست، جایی که وزیر داخلی حزب ماتئو سالوینی توانست پس از یکسال کمپین انتخاباتی مداوم در سرتاسر کشور و وعده بازگرداندن مهاجران و تضعیف اتحادیه اروپا، در جایگاه نخست قرار گیرد.
اما حالا با توجه به شکست دیگر همتایان اروپاگریزش در سرتاسر اروپا، باید از آرزوهای خود عقب‌نشینی کند. بیشتر شرکای بالقوه او آرای کمی را به دست آوردند، اگر که نگوییم شکست خوردند. البته آنها هیچ‌وقت انتظار کسب اکثریت مجلس را نداشتند، اما حالا حتی نمی‌توان چندان مطمئن بود آن‌قدر قوی باشند که بلوک اقلیت را به دست بگیرند.
به‌جای آن، احزاب سبز و دیگر طرفداران محیط‌زیست، احزاب سوسیال لیبرال احتمالاً شگفتی این انتخابات هستند، چراکه به رتبه‌های دوم یا سوم در کشورهایی همچون فرانسه، آلمان، فنلاند و دیگر نقاط دست یافته‌اند.
اروپا با این نتایج که در آن احزاب میانه برای اولین بار در کسب اکثریت با شکست مواجه شدند، باید به دنبال کسب حمایت از سوی قانون‌گذاران با عقاید کمتر ارتودوکس برای اداره خود باشد. میانه‌روها در انتخابات پارلمان تنها 43 درصد از آرا در مقایسه با 53 درصد دور گذشته به دست آوردند.
در آلمان، بر اساس آرای اولیه، جایی که احزاب سبز به جایگاه دوم ارتقا پیدا کردند، رابرت هابک، جانشین رهبر حزب به شبکه رادیویی ای‌آردی گفت که نگرانی برای آینده کره زمین، نقش برجسته‌ای در کاراز انتخاباتی وی داشت و درواقع تنبیهی برای دولت بود که در تقابل با این نگرانی کوتاهی کرد.
مجلس در برخی از بزرگ‌ترین مسائلی که اتحادیه با آن روبروست نقش اساسی دارد. این مجلس است که مقامات ارشد اتحادیه را تأیید می‌کند، بودجه حجیم اروپا را تنظیم می‌کند و جلو قوانین مخرب را می‌گیرد، ازجمله قوانین داده‌های شخصی که سال گذشته اجرایی شد؛ مسئله‌ای که به ورای مرزهای اتحادیه اروپا مربوط می‌شد.
سالوینی مشعل‌دار ناسیونالیست‌های اروپا
در ایتالیا، کشور غربی اتحادیه، جایی که بیشترین حمایت خود را به‌صراحت از پوپولیسم و راست‌های افراطی بروز داده است، نتیجه تأییدکننده خیزش حزب سالوینی است.
نتایج نشان می‌دهند که این حزب 34 درصد از کل آرای ایتالیا را به خود اختصاص داده که حاکی از رشد دوبرابری نسبت به انتخابات کشوری سال گذشته است.
این نتیجه که نسبت به سایر احزاب راست‌افراطی برتری فاحشی را در ائتلاف پان اروپا نشان می‌داد، نقش سالوینی به‌عنوان مشعل‌دار ناسیونالیست‌ها در داخل بلوک اروپا را تبیین کرد.
پس از بسته شدن صندوق‌های آرا، سالوینی در حساب توئیتر شخصی خود عکسی منتشر کرد که در آن در جلو یک کتابخانه ایستاده بود و در قفسه این کتابخانه کلاهی با شعار «آمریکا را دوباره قوی کن»(شعار انتخاباتی دونالد ترامپ) به چشم می‌خورد؛ وی در دستش کاغذی داشت که روی آن نوشته بود: حزب شماره 1 ایتالیا. از شما ممنونم.
نتیجه انتخابات نشان می‌دهد که چطور حزب لیگ سالوینی از شریک ائتلافی خود یعنی جنبش پنج ستاره پیشی گرفت، پنج ستاره‌ای که سال گذشته به‌عنوان محبوب‌ترین حزب ایتالیا به دولت راه یافت اما رفته‌رفته حمایت خود را از دست داد.
نتایج در مورد ایتالیا همچنین نشان داد که حزب ضد ساختاری پنج‌ستاره چطور به‌جای گاه سوم، درست بعد از حزب اندک بهبود یافته چپ میانه دموکرات سقوط کرد. تحلیل‌گران بر این باورند که سالوینی از این پیروزی برای دوباره چینش دولت به نفع خود استفاده می‌کند و دولت را بیشتر به سمت راست می‌کشاند و شاید اصلاً از ائتلاف خارج شود و کشور را به انتخابات دوباره بکشاند تا بتواند نخست‌وزیر شود؛ اما سالوینی اوایل روز دوشنبه (ششم خرداد) ابراز کرد که آرام و بدون مناقشه داخلی به کار خود باز می‌گردد.
ماکرون شکست نخورد
در فرانسه، انتخابات درواقع رفراندومی برای رهبری ماکرون بود، کسی که در سال 2017 با شعار صریح طرفداری از اتحادیه به قدرت رسید.
اما محبوبیت ماکرون به‌طور شگرفی به‌ویژه با تداوم جنبش جلیقه زردها رو به افول گذاشت؛ اما نتیجه انتخابات آن‌طور که پیش‌بینی می‌شد، آن‌چنان ضد ماکرون نبود. او تنها یک درصد نسبت به لوپن عقب بود و ترس را در دل لوپن انداخت. حزب میانه ماکرون درواقع با این نتیجه ساختارهای چپ و راست سنتی میانه فرانسه را پشت‌سر گذاشت و از آنها پیش افتاد.
در آلمان، شکاف انتخابات بین احزاب کوچک با دو حزب حاکم که به‌صورت سنتی در سیاست‌های کشور برتر بودند همچنان به ریزش خود ادامه دادند.
آنگلا مرکل، صدراعظم راست میانه حزب کریستین دموکرات که پیش‌بینی می‌شد پیشتاز باشد، پس از اعلام نتایج به‌راحتی از دیگران پیش بود؛ اما نتایج حکایت از ریزش هفت‌درصدی آرای حزب وی نسبت به انتخابات 2014 می‌کرد.
از دست دادن آرا برای شرکای ائتلافی مرکل، حزب سوسیال‌دموکرات چپ میانه اما سنگین‌تر بود؛ حزبی که به‌جای گاه سوم تنزل یافت و رهبر خود را به دلیل سیاست‌های ضد ائتلافی تحت‌فشار گذاشت.
نتایج رای راست‌های افراطی آلمان، حزب آلترناتیو برای آلمان اما کاملاً ناامیدکننده بود، اگرچه 10 درصد نسبت به نتایج دوره قبل پیشرفت داشتند، اما 13 درصد ریزش آرا نسبت به انتخابات داخلی سال 2017 کاملاً محسوس بود.
شگفتی‌های انتخابات اروپا
نتایج اولیه در مورد دیگر آلمانی‌زبان اتحادیه، اتریش، حاکی از دست رفتن دست برتر حزب راست افراطی حاکم پس از رسوایی دو هفته گذشته که منجر به فروپاشی دولت شده بود، است. حزب آزادی برخلاف پیش‌بینی‌ها مبنی بر پیروزی قاطع، به‌جای گاه سوم سقوط کرد.
در بریتانیا، باوجود تصمیم برای ترک بلوک در ماه اکتبر، نایجل فریج، رهبر مخالف اتحادیه دوباره با تکرار نتایج سال 2014، توانست برتری را از آن خود کند.
نتایج انتخابات دیگر کشورها را نیز ناامید کرد. در یونان، آلکسیس سیپراس، نخست‌وزیر چپ، پس از آنکه نتایج اولیه مشخص کرد که به رقیب راست میانه خود باخته است، خواستار برگزاری انتخابات داخلی زودهنگام شد.
تاثیر انتخابات بر ایران و برجام؟
بسیاری از ناظران پیش از برگزاری انتخابات نگرانی عمیقی از احتمال پیروزی احزاب راست افراطی ابراز کردند. یکی از این نگرانی ها، با برجام مربوط می شود.
این ناظران سیاسی، پیروزی گسترده احزاب راست افراطی را زنگ خطری برای برجام و روابط اروپا و ایران قلمداد کرده بودند؛ با این حال، به نظر می رسد عدم رشد چشمگیر آرا و کرسی های احزاب راست افراطی نسب به انتخابات سال 2014 و پیروزی احزاب طرفدار اتحادیه، احتمالا همچنان به حمایت اروپا از برجام تداوم خواهد بخشید.
لذا، به نظر نمی آید که تغییر جدی( چه مثبت و چه منفی) در سیاست های اروپا در قبال ایران و برجام حاصل شود.
با این حال، اروپا به دو علت اصلی و عمده در وضعیت خوبی قرار ندارد؛ نخست شکاف ایجاد شده توسط ترامپ میان شرق و غرب این قاره و دوم، مساله مهاجرت و تروریسم.
یک مساله فرعی در این میان وجود دارد که آن هم روسیه و تشدید تحریم‌هایی بوده که علیه مسکو اعمال شده است. برخی از کشورهای اروپایی بر این عقیده‌اند که اعمال و تشدید تحریم‌ها علیه مسکو موجب به وجود آمدن فضای ضد امنیتی علیه کشورهای اروپایی شده است؛ تا جایی که آلمان خواهان ایجاد راه تنفس برای روسیه شده اما بریتانیا کاملاً با این موضوع مخالف است و پا به پای ترامپ به دنبال مدیریت فضای کنونی بوده. ترامپ در این مسیر به دنبال آن است تا بتواند به هر ترتیب از فضای سیاسی اروپا برای پیروزی در انتخابات ۲۰۲۰ استفاده کند که اگر این اتفاق بیفتد، به‌رغم میل اروپایی‌ها، آنها باید با آمریکا وارد مجادله جدی بشوند.
لذا، دور از انتظار نخواهد بود که در صورتی که ایران و اروپا بتوانند گام های جدی برای همکاری با یکدیگر بردارند؛ روابط واشنگتن و بروکسل بیش از هر زمانی وارد دوره ای از آشفتگی و بی ثباتی شود. به هر صورت، اروپای فعلی، از بین رفتن برجام را یک تهدید امنیتی جدی برای خود در نظر دارد. با این حال، ترامپ ممکن است شکاف میان شرق و غرب اروپا را تمیق بخشد و زمینه های لازم برای تقویت گروه های راست افراطی در راستای تضعیف اتحادیه اروپا را فراهم آورد.
