نارسایی کلیه زمانی اتفاق می‌افتد که فعالیت کلیه و عملکرد آن نتواند سموم داخل بدن را دفع کند. از کار افتادن کلیه حتما به معنای ایجاد اختلال در دفع ادرار نیست، حتی ممکن است حجم ادرار در 24 ساعت نیز از دیگران بیشتر باشد. البته منظور این است که ادرار کیفیت کافی ندارد تا سموم بدن را دفع کند. حتی گاهی پذیرش این موضوع برای بیمارانی که کلیه خود را از دست داده‌اند، با استناد به این‌که «ما هنوز دفع ادرار داریم» سخت است. در ادامه دکتر عباس بصیری، جراح کلیه و مجاری ادراری و استاد دانشگاه شهید بهشتی درباره نارسایی کلیه نکات مفیدی را ارائه می‌دهد. برای نارسایی کلیه پنج مرحله وجود دارد که ابتدا از نارسایی کلیه آغاز می‌شود و در مرحله پنجم به نارسایی کامل می‌رسد و بیمار باید دیالیز شود. علائم نارسایی کلیه می‌تواند به صورت بی‌اشتهایی، ضعف عمومی، سستی و بی‌حالی، بی‌حوصلگی، خستگی و گاهی خارش بدن بروز کند. البته این علائم در نارسایی قطعی و کلی ظاهر می‌شود و نباید انتظار داشت در مراحل اولیه هم همین نشانه‌ها را یافت.
کلیه خاموش را دریابید
نارسایی کلیه در مراحل اولیه خاموش است و شاید هیچ علامت خاصی برای فرد ایجاد نکند. ما معتقدیم آماری که برای بیماری کلیه وجود دارد ده برابر افرادی است که در حال حاضر دیالیز می‌شوند.
تعداد زیادی از بیماران هنوز به بیماری خود آگاه نیستند و علت این است که علائم‌شان هنوز شدید نشده و نارسایی کلیه هم در آنها قطعی نیست.
شاید بیمار باشید
همان‌طور که گفتیم ما با گروهی رو به رو هستیم که هنوز به نارسایی قطعی کلیه نرسیده‌اند و برای ما نیز این افراد مهم هستند. این گروه اگر بدرستی تغذیه شوند و از داروها و درمان بموقع بهره بگیرند، به احتمال زیاد به مرحله آخر بیماری، دیالیز و پیوند نخواهند رسید. حال توصیه ما این است که برای پیشگیری منتظر علامت ننشینید و حتی اگر فکر می‌کنید سلامت هستید، سالانه با یک آزمایش خون از احوال کلیه‌هایتان آگاه شوید. برای آزمایش سلامت کلیه باید کراتینه و اوره خون را اندازه‌گیری کنید. بخصوص افرادی که در فامیل یا خانواده درجه یک خود سابقه بیماری نارسایی کلیه دارند یا به مرض قند دچارند یا دارای فشار خون هستند و وزن بالا دارند و مسن‌ترها، حتما باید آزمایش‌های سالانه را منظم انجام دهند.
مشکلات ارولوژی جدی‌اند
توجه به این‌که شخص چند مورد از عوامل بالا را داشته باشد، بسیار مهم است.به عنوان مثال خانمی با سن بالا که چاق است و سابقه نارسایی کلیه در خانواده و دیابت دارد، بیش‌از دیگران در معرض خطر است.
عامل خطری که در کشور ما نسبت به کشورهای دیگر آمار بالاتری را به خود اختصاص داده‌است، نارسایی کلیه به دلیل مشکلات ارولوژی است. مشکل فشارخون و دیابت نیز همه از مباحت نفرولوژی و بیماری ذاتی کلیه است. اما دلایلی هم وجود دارد که به اشکال در مسیر ادراری و درست تخلیه نشدن ادرار منجر می‌شود که در نهایت به کلیه فشار می‌آورد و آن را از کار می‌اندازد. از جمله می‌توان به عواملی مانند سنگ کلیه، بزرگی پروستات و تنگی مادرزادی مجاری ادراری اشاره کرد. مشکلات ارولوژی که به نارسایی کلیه منجر می‌شوند در کشور ما در حدود 15 تا 20 درصد است که باید جدی تلقی شود.
نارسایی کلیه در مراحلی که بیماری شدت یافته است، کم خونی ایجاد کرده و فرد را دچار زردی، رنگ‌پریدگی و خارش می‌کند. مواد سمی که نمی‌تواند بدرستی دفع شود، در پوست جمع شده و فرد را گرفتار تحریک و خارش پوست می‌کند. معمولا به دلیل خاراندن زیاد پوست، بیمارانی که به نارسایی کلیه دچارند، دچار آسیب‌های پوستی و زخم‌های پوستی می‌شوند .
کودکان در خطرند
در کودکان هم ممکن است مشکلات نارسایی کلیه بروز پیدا کند. علت بروز بیماری در آنان بیشتر مشکلات نفرولوژی و بیماری‌های گلومرولی است. ما در هر کلیه حدود یک میلیون واحد ادرار ساز داریم که به آنها نفرون می‌گوییم که اساس اسم نفرولوژی از همین کلمه گرفته شده است. هر واحد ادراری در هرکلیه فضاهایی هستند که خون داخل آنان شده و مواد زائدش گرفته می‌شود و مواد مفیدش دوباره به خون برمی‌گردد. یک میلیون نفرونی که در هر کلیه است، وظیفه تولید ادرار و دفع سموم را دارد. اشکال در هریک از واحدهای نفرون به اختلال کلیه منجر می‌شود.
پیشگیری کنید
پیشگیری در نارسایی کلیه به معنای دقت در عوامل ایجاد آن است. افرادی که فشار خون دارند، باید آن را کنترل کنند. کسانی که وزن بالا و دیابت دارند هم باید نکات بهداشتی و تغذیه را رعایت کنند و چربی، شیرینی و نشاسته نخورند تا به بیماری نارسایی کلیه مبتلا نشوند. برای تشخیص مشکلات کلیه، آزمایش ادرار هم کمک‌کننده است. داروهایی که به آنها ضد التهاب‌های غیر کورتونی (ژلوفن، بروفن، دیکلوفناک‌ها) می‌گویند نیز بر کارکرد کلیه تاثیر می‌گذارند. این داروها واسطه‌های گشاد کردن عروق را کنترل و جریان خون را کم می‌کنند و به کلیه آسیب می‌زنند.
نیلوفر جامه‌بزرگی