در حال حاضر با ۱۳۸ پایگاه و ۴۱ مرکز سلامت جامعه به صورت صد درصدی تحت پوشش خدمات بهداشتی قرار گرفته است، پوششی که به وسیله ۳۰۰ مراقب سلامت، کار‌شناسان تغذیه و کار‌شناسان روان صورت می‌گیرد و در اجرای آن برای ۶۰۳ نفر اشتغال‌زایی شده است.
به گزارش تابناک قم، مسکن، معضلات اجتماعی، اعتیاد، بهره‌مندنبودن از خدمات شهری و زنان و کودکان کار تنها بخشی از مشکلاتی است که زندگی در حاشیه شهر برای مردم ساکن در آن به همراه دارد. بهره‌مند نشدن از خدمات بهداشتی و درمانی را هم به این لیست باید اضافه کرد؛ مسئله‌ای که البته تبعات آن نه تنها حاشیه بلکه دامان کل شهر را خواهد گرفت.
«۱۱ میلیون حاشیه‌نشین در ایران» آماری است که چندی پیش معاون سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور ارائه داد؛ مسئله‌ای که نشان می‌دهد حاشیه آن قدر هم که در لفظ می‌آید حاشیه نیست و یک هفتم جمعیت کل کشور را تشکیل می‌دهد. جمعیتی که البته به دلیل محل زندگیشان از بسیاری از خدمات اولیه زندگی محروم‌اند. افرادی که برای رسیدن به شرایط زندگی بهتر به جبر مهاجرت تن می‌دهند غافل از این‌که شرایط بهتر سرابی بیش نیست. حالا اما با اجرایی‌شدن طرح تحول نظام سلامت توجه به بهداشت و سلامت حاشیه‌های شهر به عنوان یکی از ارکان این طرح مد نظر قرار گرفته است و باید دید تا چه میزان اجرایی خواهد شد.
«عدالت در سلامت» شعاری است که اگرچه دور از دسترس به نظر می‌رسد، اما از ابتدای سال گذشته در قالب اجرای طرح تحول نظام سلامت در دستور کار نظام بهداشت و درمان کشور قرار گرفت. سیاستی که با عنوان انقلابی در نظام بهداشت و درمان کشور از آن یاد می‌شود.
سنگینی بار درمان بر دوش بیمار
معضلات بهداشتی و درمانی همیشه یکی از دغدغه‌های اصلی مردم به خصوص قشر ضعیف جامعه بوده است. هزینه‌های سرسام‌آور درمان و دارو به خصوص برای بیماری‌های صعب العلاج همواره کام تلخ بیماران را تلخ و رنج تحمل بیماری را برای آنها سخت‌تر کرده است. حالا با اجرایی‌شدن طرح تحول نظام سلامت بارقه‌هایی از امید در دل بسیاری از مردم روشن شده است.
طرح تحول نظام سلامت پس از ابلاغ سیاست‌های کلی از سوی مقام معظم رهبری در دستور کار وزارت بهداشت قرار گرفت و از ۱۵ اردیبهشت ماه سال ۹۳ اجرای آن کلید خورد. در این زمینه ۸ بسته خدمتی سلامت (کاهش میزان پرداختی بیماران بستری در بیمارستان‌های علوم پزشکی، حمایت از ماندگاری پزشکان در بیمارستان‌های مناطق محروم، حضور پزشکان متخصص مقیم، ارتقای کیفیت خدمات ویزیت، ارتقای کیفیت هتلینگ، ترویج زایمان طبیعی، نظارت بر حسن اجرای برنامه‌های تحول نظام سلامت، تعرفه‌گذاری خدمات سلامت و تکمیل حلقه حفاظتی مردم در مقابل هزینه‌های سلامت) برای اهداف حوزه سلامت و تحقق اهداف سیاست‌های ابلاغی ارائه شد.
قم پیشگام تحول در حوزه بهداشت
اجرای برنامه‌های طرح تحول نظام سلامت در حوزه بهداشت به صورت پایلوت در استان قم پیش از استان‌های دیگر اجرایی شد و استان قم به عنوان پیشگام این طرح از ابتدای امسال کار خود را در این زمینه آغاز کرد. این طرح در تلاش است عدالت در سلامت را در بین طبقات مختلف شهری برقرار کند و حاشیه‌های شهر را هم از مواهب استفاده از مراقب‌های بهداشتی بهره‌مند سازد.
فروردین امسال بود که کم کم ماموران سرشماری مرکز بهداشت استان قم درب منازل شهروندان قمی را زدند. این سرشماری اولین مرحله از اجرای طرح عظیم تحول نظام سلامت در حوزه بهداشت بود و کاهش پرداخت هزینه‌های درمان از جیب مردم و پرداخت ۳ درصد از هزینه خدمات درمانی بیمارستانی و تدوین ارزش‌گذاری نسبی خدمات درمانی در اولویت برنامه‌های طرح تحول نظام سلامت قرار گرفت.
شهر قم به عنوان پل ارتباطی ۱۸ استان کشور و به دلیل وجود بارگاه ملکوتی حضرت معصومه(س) و مسجد مقدس جمکران و وجود حوزه علمیه و مراکز علمی - پژوهشی در آنا همه ساله پذیرای مهاجران، زائران و طلاب بسیاری از کشورهای مختلف جهان است. این مسأله علاوه بر لزوم توجه بیشتر به اصول بهداشتی و درمانی پرداختن به مشکلات آن را دشوارتر می‌کند.
نیازسنجی؛ گام اول اجرای عدالت سلامت
اولین و مهم‌ترین مرحله در اجرای برنامه‌های طرح تحول در حوزه بهداشت سرشماری و نیازسنجی استان قم و آگاهی از شرایط مناسب و ایده آل بود، به همین سبب کار مرکز بهداشت استان قم نیز با همین نیازسنجی و سرشماری مردم قم آغاز شد.
به گفته مرتضی آقاحسنی رئیس مرکز بهداشت استان قم، بعد از مراحل ابلاغ طرح تحول نظام سلامت در استان قم، مکان یابی شده و هر منطقه بر این اساس که تحت پوشش مراکز بهداشتی دولتی و یا خصوصی قرار بگیرد دسته‌بندی شد. بر اساس این تقسیم‌بندی بین مناطقی که تحت پوشش مراکز دولتی هستند، مناطق تحت پوشش مراکز خصوصی و مناطقی که فاقد پوشش هستند تعیین شدند. همان ابتدا ستاد استانی و بعد به تبع آن چارت تشکیلاتی ایجاد شد و کارگروه‌های مختلف ساماندهی شدند و هر کارگروه تیم تشکیلاتی خود را داشت.
آقاحسنی مهم‌ترین اهداف اجرای این طرح را افزایش سطح سلامت جمعیت هدف، افزایش عادلانه سطح دسترسی به خدمات سلامت، افزایش کیفیت ارائه خدمات، افزایش رضایتمندی، افزایش مشارکت منصفانه در تامین مالی خدمات و افزایش کارایی و حرکت به سمت مدیریت منابع بیان کرد و افزود: طرح تحول نظام سلامت در حوزه بهداشت برنامه سوم طرح است که در قالب ۱۰ پروژه پشتیبان در استان قم در حال انجام است.
تربیت نیروی انسانی کارآزموده یکی از مهم‌ترین ملزومات اجرای برنامه‌های تحول نظام بهداشتی بود که در استان قم هم برنامه‌هایی برای رسیدن به آن در دست اقدام قرار گرفت. به این صورت که به گفته آقاحسنی، از اسفند سال ۹۳ برنامه‌های آموزشی مراقبان سلامت آغاز و آموزشگاه بهورزی برای این کار در نظر گرفته شد. مربیان آموزش‌های لازم را در قالب ۱۳ دوره آموزش مراقبان سلامت و ۳ دوره آموزش روانشناسان به دست آوردند و هیچ نیرویی بدون آموزش جذب نشد.
اجرای طرح تحول نظام سلامت در حالی در استان قم عملی شد که قبل از این تنها ۱۸ مرکز بهداشتی در استان قم به بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر خدمات‌رسانی می‌کردند. یعنی به طور متوسط هر مرکز به ۸۰ هزار نفر از مردم قم خدمات بهداشتی ارائه می‌داد. مسئله‌ای که بی‌عدالتی در درمان را سبب شده و در نتیجه آن بسیاری از مردم در اطراف و حواشی شهر از خدمات درمانی از جمله مراقبت‌های دوران بارداری، کودک و واکسیناسیون و مراقب‌های تنظیم خانواده محروم بودند.
حاشیه شهر در انتظار تحقق عدالت در سلامت
اما بر اساس این طرح توجه به مشکلات درمانی و بهداشتی مناطق حاشیه‌ای استان قم مورد توجه قرار گرفت. به گفته رئیس مرکز بهداشت قم، این طرح پس از طرح‌های بیمه روستایی و همچنین ساماندهی بهداشتی حاشیه‌ها و سکونتگاه‌های غیررسمی، سومین طرح ارائه شده از سوی وزارت بهداشت در حوزه بهداشت و تکمیل‌کننده 2 طرح قبلی بوده و در آن همه نواقص و کمبودهایی که در اجرای آنها بود احصا و برطرف شده است.
آقاحسنی با اشاره به طرح سامان دهی مناطق حاشیه‌ای شهر به عنوان دومین طرح ارائه شده در چهارچوب طرح تحول نظام سلامت، افزود: این طرح برای ارائه خدمت به مناطق حاشیه‌ای عزم جدی دارد و در قالب آن برای ارائه خدمت به حدود ۳۰۰ هزار نفر از ساکنان مناطق حاشیه‌ای و سکونتگاه‌های غیررسمی استان از جمله شهرک پردیسان و مناطقی که در آنها مسکن مهر احداث شده برنامه‌ریزی شده است.
وی خاطرنشان کرد: بر اساس این طرح مراکز بهداشتی درمانی به «مراکز سلامت جامعه» و پایگاه‌های بهداشتی به «پایگاه سلامت» رتبه‌بندی شدند. به این ترتیب با اجرای سیاست‌های طرح تحول سلامت در حوزه بهداشت ۱۸ مرکز سلامت به ۴۱ مرکز رسیده است و علاوه بر آن پایگاه‌های بهداشت هم به ۱۳۸ پایگاه افزایش پیدا کردند.
آقاحسنی با اشاره به این‌که از بین ۱۳۸ پایگاه سلامت ۲۷ پایگاه دولتی و ۱۱۱ پایگاه خصوصی هستند، عنوان کرد: این در حالی است که قبل از اجرای طرح تحول نظام سلامت تنها ۲۵ پایگاه سلامت بخش خصوصی در استان قم فعال بودند.
به گفته آقاحسنی، استان قم در حال حاضر با ۱۳۸ پایگاه و ۴۱ مرکز سلامت جامعه به صورت صد درصدی تحت پوشش خدمات بهداشتی قرار گرفته است، پوششی که به وسیله ۳۰۰ مراقب سلامت، کار‌شناسان تغذیه و کار‌شناسان روان صورت می‌گیرد و در اجرای آن برای ۶۰۳ نفر اشتغال‌زایی شده است که بخش زیادی از آن از نیروهای خصوصی هستند و از حجیم شدن دولت هم جلوگیری می‌شود.
هزینه ۸۰ میلیارد تومانی طرح
آقاحسنی در رابطه با هزینه‌های اجرای این طرح گفت: هزینه برون سپاری این طرح ۴ میلیارد تومان و هزینه تجهیز مراکز ۱۰ میلیارد تومان برآورد شد. مجموع کل هزینه‌های اجرای یک ساله طرح تحول نظام سلامت در حوزه بهداشت ۷۴ میلیارد تومان است که هزینه‌های بهداشت دهان و دندان و خودمراقبتی در این هزینه‌ها دیده نشده است.
با احتساب آنها در کل می‌توان گفت طرح تحول در حوزه بهداشت در استان قم سالانه ۸۰ میلیارد تومان اعتبار لازم دارد.
با فعالیت این مراکز و پایگاه‌های سلامت ۱۱ بسته خدمت تشخیص و شناسایی زودهنگام عوامل خطر و بیماری‌ها، خدمات ارزیابی تشخیص و شروع درمان بیماری‌های مزمن و بیماری‌های شایع و فصلی و همچنین خدمات مراقبت از سلامت مادران باردار و شیرده، کودک و نوجوان، جوان، میانسال و سالمند، خدمات خود مراقبتی در محل عبادت، زندگی، کار، تحصیل و تفریح، خدمات مشاوره و مراقبت‌های روان‌شناختی از جمعیت تحت پوشش، خدمات مشاوره و مراقبت از تغذیه سالم و فعالیت بدنی، خدمات مشاوره و مراقبت اجتماعی، خدمات حفظ و ارتقای نظام مدیریت بیماری‌های واگیر، خدمات سلامت دهان و دندان، خدمات سلامت محیط کار و خدمات سلامت در حوادث و بلایا به صورت کاملا رایگان به مردم قم ارائه می‌شود. خدماتی که با ارائه آنها شاید بخشی از معضلات و سختی‌های زندگی در حاشیه‌های شهر کاسته شود و با فعالیت مراقبان سلامت و کار‌شناسان تغذیه و روان حاشیه شهر هم بتواند به محلی برای زندگی شبیه‌تر شود تا شاید این بار شعار عدالت در سلامت تنها در حد شعار باقی نماند.
منبع: همشهری
